Ինչո՞ւ Լեհաստանում չեն սիրում ռուսներին. մի քանի պատճառներ և ռուսական պատմագրության «ամնեզիան»

Այսօր Լեհաստանի արտգործնախարար Վիտոլդ Վաշիկովսկին ասել է այն, ինչից Մոսկվայում բավական նյարդայնանում են:

Անդրադառնալով Լեհաստանում ՌԴ դեսպան Սերգեյ Անդրեևի այն մտքին, որ Լեհաստանը պետք է պահպանի իր տարածքում գտնվող խորհրդային զինվորների հուշարձանները՝ որպես շնորհակալություն վերջիններիս նացիզմից փրկելու համար, Վաշիկովսկին ասել է. «Պետք է հիշել, որ Խորհրդային Միությունը մեծ նպաստ է ունեցել Երկրորդ աշխարհամարտի սկսվելու մեջ և Գերմանիայի հետ հարձակվել է Լեհաստանի վրա, և նա էլ պետք է պատասխան տա պատերազմը սանձազերծելու համար»:

Ասեմ, որ Վաշիկովսկին ոչ մի նոր բան չի ասել: Խնդիրը նրանում է, որ ԽՍՀՄ հետնորդ համարվող Ռուսաստանում բացարձակ չեն սիրում անդրադառնալ Երկրորդ աշխարհամարտի առաջին՝1939-1941 թթ-ի իրադարձություններին: Պատմության դասագրքերում շատ հպանցիկ և լղոզված են անդրադառնում այդ թվերին տեղի ունեցած գործընթացներին: Հենց դա է պատճառը, որ ԽՍՀՄ-ում, իսկ հիմա էլ Ռուսաստանում շատերը իրոք չգիտեն, որ Երկրորդ աշխարհամարտի առաջին տարիներին՝ 1939-41 թթ-ին ֆաշիստական Բեռլինը և կոմունիստական Մոսկվան դաշնակիցներ են եղել: Իսկ դրա հիմքում ընկած է եղել 1939 թ-ի օգոստոսի 23-ին ԽՍՀՄ և Գերմանիայի արտգործնախարարներ Մոլոտովի և Ռիբենտրոպի միջև Մոսկվայում ստորագրված խորհրդա-գերմանական չհարձակման մասին համաձայնագիրն էր ,որը կնքվել էր 10 տարով: Այդ պայմանագիրը բաղկացած է եղել երկու՝ բաց և գաղտնի մասերից: Ըստ երկրորդի՝ ԽՍՀՄ-ը և Գերմանիան հյուսիսային և հյուսիս-արևելյան Եվրոպան բաժանում էին ազդեցության գոտիների: Սկանդինավյան երկրները, ինչպես նաև Նարև-Վիսլա-Սան գետերից արևմուտք ընկած տարածքները՝ Արևմտյան Լեհաստանն անցնում էին Գերմանիայի վերահսկողության տակ, իսկ այդ գետերից արևելք ընկած տարածքները՝ Արևելյան Լեհաստանը, մերձբալթյան երկրները և Ֆինլանդիան՝ ԽՍՀՄ-ի վերահսկողության տակ:

Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտի ստորագրելուց 8 օր անց՝1939 թ-ի սեպտեմբերի 1-ին Գերմանիան հարձակվեց Լեհաստանի վրա, իսկ մի քանի օր անց Խորհրդային Միությունը հարձակվեց Լեհաստանի վրա: Շարունակելով կյանքի կոչել խորհրդա-գերմանական համաձայնագրի գաղտնի կետերը 1939 թ-ի նոյեմբերի 30-ին ԽՍՀՄ-ը հարձակվեց Ֆինլանդիայի վրա: Խորհրդային, իսկ հիմա էլ ռուսաստանցի պատմաբաներն այս պատերազմն այլ տեսանկյունից են փորձում ներկայացնել՝ իբրև թե 1939 թ-ի նոյեմբերի 26-ին ֆինները գնդակոծել են ԽՍՀՄ տարածքը: Սակայն իրականում Ստալինին հետաքրքրում էին Ֆինլանդիայի տարածքները՝ կոնկրետ Վիբորգի մարզը, որը շատ մոտ էր Լենինգրադ քաղաքին, որը և նա գրավեց այդ պատերազմում:

1939 թ-ի Լեհաստանի բաժանումը ԽՍՀՄ-ի և Գերմանիայի միջև լեհերին հիշեցրեց իրենց պատմության ամենադաժան և նվաստացուցիչ ժամանակները, երբ 18-րդ դարում Ռուսաստանը, Գերմանիան և Ավստրիան առանց լեհերի կարծիքը հաշվի առնելու երեք անգամ՝ 1772,1793 և 1795 թթ-ին Ռեչ Պոսպոլիտայան բաժանեցին միմյանց միջև:

Լեհերին ֆաշիստական ճիրաններից ազատագրած Մոսկվան հետպատերազմյան ժամանակաշրջանում և ընդհուպ մինչև ԽՍՀՄ փլուզումը Լեհաստանը դարձրել գաղութ, որտեղ տեղաբաշխված խորհրդային զորքերը բավական վայրագություններ էին գործում՝ ճնշելով երկրում գլուխ բարձրացրած ժողովրդավարական շարժումները: 
Հենց սրանք են պատճառներից ոմանք,որի հետևանքով Լեհաստանում չեն սիրում ռուսներին:

Հավելեմ, որ Երկրորդ աշխարհամարտի սանձազերծման մեջ իրենց մեղավորությունը ունեն նաև արևմտյան տերությունները՝Անգլիան և Ֆրանսիան, որոնք 1938 թ-ին սեպտեմբերի 30-ին Հիտլերի հետ ստորագրեցին հայտնի Մյունխենի դավադրությունը և Չեխոսլովակիան նվիրեցին գերմանացիներին: Բայց սա այլ թեմա է: 
Աշխարհի համար ԽՍՀՄ-ը եղել է կարմիր աստառով Ռուսաստանյան կայսրություն: Որքան էլ ռուսաստացի պատմաբանները ջանան ԽՍՀՄ-ի «լավ» բաներն իրենց վերագրել, իսկ «վատ» բաները կոմունիստներին դա նրանց չի հաջողվում:

Երկու տարի առաջ, ռուսաստանցի հայտնի մի պատմաբան, որը նաև խոշոր գիտահետազոտական ինստիտուտի ղեկավար էր, փորձում էր մեզ համոզել, որ 1921 թ-ի Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերը Ռուսաստանի ձեռքի գործը չէ: Դա ստոր կոմունիստներ են արել: Համոզված եմ, որ ոչ ոք չհավատաց գեներալ-պատմաբանին:

Հ.Գ.Սակայն իրականում Մոսկվան շատ մտածելու տեղ ունի: Ռուսներին չեն սիրում Ռուսաստանի գրեթե բոլոր հարևանները և այն երկրները, որոնք ֆաշիստներից ազատագրվել են ԽՍՀՄ-ի կողմից: Անհնար է, որ բոլորը մեղավոր լինեն, իսկ ռուսները՝ ոչ: Քանի դեռ Մոսկվայում հետևություններ չեն անում ՌԴ-ի թշնամիների թիվը ավելանալու է, և ավելանալու է Մոսկվայի արդեն նախկին դաշնակիցների հաշվին:

Գագիկ Համբարյան. Ֆեյսբուք: