Հնարավոր է Սիրիայում ստեղծվի Քրդական ինքնավարություն. թուրքագետ

Ներկայումս Թուրքիայում հակամարտություն է ընթանում էրդողանի և գյուլենականների միջև: Այդ հակամարտությունների ներկա փուլի մասին Operativ.am-ի թղթակիցը զրուցել է թուրքագետ Մուշեղ Խուդավերդյանի հետ:

-Ինչպես գիտենք, Թուրքիա-Քրդական բանվորական կուսակցություն հակամարտությունը սկիզբ է առել 1970-ականներից, ինչպե՞ս է դրսևորվել այն ժամանակակից փուլում:

-Թուրք-քրդական հակամարտությունը, հատկապես Թուրքիա-Քրդական բանվորական կուսակցություն (ՔԲԿ) հակամարդությունը սկիզբ է առել դեռևս 1970-ական թվականներից, երբ ստեղծվեց Քրդական բանվորական կուսակցությունը Աբդուլահ Օջալանի գլխավորությամբ: Այդ ժամանակից ի վեր ՔԲԿ-ը Թուրքիայում և նրա սահմաններից դուրս թուրքերի հանդեպ իրականացրել է բաղում ահաբեկչական գործողություններ, որոնք միտված էին թուրքական իշխանությունների, ինչպես նաև միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավելուն: Քրդերի նկատմամբ տարվող բռնաճնշումների, ինչպես նաև քրդական ինքնավարության հարցի ստեղծմանը և այս համատեքստում կարող ենք նշել, որ չնայած դրան հետևեց Օջալանի ձեռբակալությունը, այնուհանդերձ ներկայումս էլ ՔԲԿ-ը ունի առաջնորդներ, ինչպիսիք են Մուրադ Քարայըլանը և Բայըքը, որոնք մշտապես բազում գործողություններ են սահմանում: Կարելի է ասել, որ ՔԲԿ-ը տարեցտարի ավելացնում է իր մարտիկներին և մահապարտներին, որոնք շարունակում են ինչպես Թուրքիայի ներսում, այնպես էլ Թուրքիայից դուրս թուրքական իշխանությունների դեմ պայքարը:

 -Ըստ ձեզ ի՞նչ ուժեր են կանգնած քրդական բանվորական կուսակցության և Սիրիայի քրդերի հետևում ընդդեմ Թուրքիայի: 

-Միանշանակ ՔԲԿ-ը հենց այնպես չէր ստեղծվել: Բազում լուրեր են շրջանառվում, որ քրդական բանվորական կուսակցությունը, ինչպես նաև վերջերս էլ Սիրիայի քրդերը օժանդակություն են ստանում արտասահմանից և թուրքական իշխանությունները մշտապես մեղադրում են գերտերություններին՝ Քրդական բանվորական կուսակցությանը օգնելու համար: Եվ այս տեսանկյունից կարող ենք նշել, որ 2011 թ-ին երբ սկսվեց Սիրիական հակամարտությունը, Սիրիայի քրդերը նույնպես ակտիվացան, և ինչպես թուրքական իշխանություններն էին նշում, մեծ է հավանականությունը, որ նրանք համագործակցում են ՔԲԿ-ն հետ և դա է պատճառը, որ թուրքական բանակը մշտապես հարձակումներ է ինչպես ՔԲԿ-ն, այնպես էլ Սիրիայի քրդերի ուղղությամբ:

 -Ինչպես գիտենք ներկայումս Թուրքիայում հակամարտություն է ընթանում էրդողանի և գյուլենականների միջև: Արդյո՞ք գյուլենականները կհամագործակցեն քրդերի հետ՝ ընդդեմ էրդողանի:

Միանշանակ, այդ փաստը նշել են թուրքական իշխանությունները, որ ներկայումս բազում գործիչներ են ձերբակալվել գյուլենականների հետ համագործակցելու մեղադրանքով, սակայն կարող ենք նշել, որ գյուլենականները հիմնականում, ըստ թուրքական իշխանությունների համարվում են դրսից ֆինանսավորվող կառույց, հետևաբար, կարող ենք նշել, որ գյուլենականները ընդդեմ Էրդողանի իշխանության եթե պետք լինի, իհարկե, կարող են համագործակցել քրդերի հետ, սակայն այս դեպքում համագործակցությունը կրում է բավական թաքնված բնույթ և դա է պատճառը, որ թուրքական իշխանությունները ձերբակալում են քրդական գործիչների, որոնց հենց մեղադրում են գյուլենականների հետ համագործակցության մեջ:

 -Որքանո՞վ է հավանական, որ Սիրիայիում կստեղծվի քրդական ինքնավարություն: 

-Երբ սկսեց Սիրիական պատերազմը, Սիրիայի քրդերը անցան Բաշար ալ Ասադի վարչակարգի կողմը և կռվեցին ընդդեմ սիրիական ընդդիմադիրների: Եվ շատ հնարավոր է, որ Սիրիական պատերազմից հետո, Սիրիայում ստեղծվի քրդական պետություն, եթե իհարկե Բաշար ալ Ասադը մնա իշխանության:

 -Արդյո՞ք թուրքերը կհամակերպվեն Թուրքիայում Քրդական ինքնավարություն ստեղծելու մտքի հետ:

-Միանշանակ թուրքական շահերի կողմից դա ձեռնտու չի, քանզի Թուրքիան կամաց-կամաց այսպես ասած շրջափակվում է քրդական ինքնավարություններով, մեկը դա Իրաքի քրդական ինքնավարությունն է: Եվ եթե Սիրիայում էլ ստեղծվի Քրդական ինքնավարություն, ապա թուրքական իշխանությունները մտահոգություն ունեն, որ «վիրուսը» կարող է տարածվել Թուրքիայի քրդերի մոտ և հետևաբար թուրքերը ներկայումս ամեն ինչ անում են որպեսզի հանկարծ Սիրիայում չստեղծվի ևս մեկ քրդական ինքնավարություն:

 -Ներկայումս պաշտոնական շփումներ կան թուրքական իշխանությունների և իրաքյան քուրդիստանի միջև: Արդյո՞ք հնարավոր է թուրք-քրդական հակասությունների մեղմացում իրաքյան քուրդիստանի ղեկավարության միջնորդությամբ:

-Պաշտոնական շփումներն առկա են դեռևս նախանցյալ տարվանից, երբ Իրաքյան քուրդիստանի առաջնորդը այցելեց Թուրքիա և հանդիպեց Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հետ, սակայն կարելի է ասել, որ ներկայումս նման շփուները կրում են ավելի շատ լոկալ բնույթ, այսինքն Թուրքիայի շահերի համար այնուհանդերձ թուրքերը կողմնակից չեն, որպեսզի տարածաշրջանում հզորանա քրդական գործոնը: Հետևաբար որքան էլ շփումներ լինեն իրաքյան Քուրդիստանի և թուրքական ղոկավարությունների միջև, այնուհանդերձ թուրքերը չեն համակերպվի դրա հետ:

-Մոտ ապագայում ինչպիսի՞ զարգացումներ կարելի է սպասել:

-Մոտ ապագայում դեռևս կանխատեսումներ անելը բարդ է, քանի որ դեռևս Սիրիայում չեն ավարտվել հակամարտությունները: Սակայն մի բան հստակ է, որ Թուրքիան այդ տարածաշրջանում ունի իր շահերը: