«Օֆշոր» եզրույթի հետքերով

Վերջին մի քանի տարիներին հայ հասարակության շրջանակներում և մամուլում բավականին տարածված և քննարկվող թեմաներից է դարձել «օֆշոր» հասկացությունը: Ոմանք խոսում են այդ երևույթի մասին, իրականում, սակայն, չիմանալով եզրույթի բուն իմաստն ու նշանակությունը:

Օֆշոր բառն առաջացել է անգլերեն «offshore» բառից, որը նշանակում է «ափից մի քիչ հեռու գտնվող»: Օֆշորային են համարվում այն տարածքները, որտեղ օրենսդրությունը բիզնեսին ազատում է հարկերից:

«Օֆշոր» եզրը առաջին անգամ կիրառվել է 1950-ակաների, վերջին ԱՄՆ արևելյան ափի թերթերից մեկում։ Խոսքը մի ֆինանսական կազմակերպության մասին էր, որն իր գրանցման վայրը փոխելու միջոցով խուսափել էր կառավարության վերահսկողությունից։

Օֆշորային սխեմաների կիրառումը նոր երևույթ չէ։ Հին Աթենքում, երբ մտցվեց երկտոկոսանոց ներմուծման և արտահանման հարկ, հույն և փյունիկեացի վաճառականները սկսեցին քսան մղոնով շրջանցել Աթենքը. որպես հարկային ապաստան սկսեցին օգտագործել մոտակա կղզյակները, ուր ապրանքները բերում էին մաքսանենգ ճանապարհով՝ առանց հարկեր և տուրքեր մուծելու։

15-րդ դարում անգլիացի վաճառականները բուրդ ներմուծելիս ավելի հարմար էին գտնում բուրդը ներմուծել ու վաճառել Ֆինլանդիայում, որտեղ մաքսային տուրքերը, ի տարբերություն Անգլիայի, բավականին ցածր էին։

ԱՄՆ-ում հարկերից խուսափելու պատմությունն սկսում է 18-րդ դարից։ Անգլիայի պարտադրած ներմուծման հարկից խուսափելու համար վաճառականները փորձում էին իրենց գործունեությունն իրականացնել Լատինական Ամերիկայով։

Ժամանակակից օֆշորային գոտիների նախատիպ դարձավ Շվեյցարիան։ Ստեղծվեցին դրամի փոխանակման կենտրոններ, ներդրվեցին ֆինանսական գաղտնիության ինստիտուտներ, ինչն էլ օտարերկրյա կապիտալի համար հարմար ապաստարան ստեղծեց։

Օֆշորային գոտիները պայմանականորեն կարելի է բաժանել երեք խմբերի.

1. Կղզի օֆշորներ, Խաղաղ և Հնդկական օվկիանոսների, Կարիբյան ծովի ոչ մեծ կղզիներ և կղզիների խմբեր: Դրանց հիմնական առանձնահատկությունը հարկերի իսպառ բացակայությունն է: Այս գոտիներում գրանցված ընկերությունները, սակայն, հաճախ ունենում են կասկածելի վարկ ու ցածր համարում.

2. Եվրոպական օֆշորային գոտիներ, որոնք ունեն անհամեմատ բարձր կարգավիճակ և օֆշորային ընկերության տարեկան սպասարկումը կարող է արժենալ տասնյակ հազար դոլարներ: Այս երկրներն ունեն հարկային արտոնություններ գործունեության որոշակի տեսակների համար: Այս գոտիները չի կարելի է համարել լիարժեք օֆշոր, քանզի կան հարկեր, պարտադիր է հաշվապահական հաշվառումը.

3. Մի քանի վարչատարածքային գոյացություններ, որտեղ հարկային հատուկ ռեժիմ է գործում, օրինակ՝ ԱՄՆ որոշ նահանգներում, Մալայզիայում և այլն:

Հատկանշական է, որ մի շարք գնահատականներով, համաշխարհային օֆշորներում կենտրոնացված դրամական միջոցների ծավալը, ընդհանուր առմամբ, կարող է կազմել 31 տրիլիոն ամերիկյան դոլար:

Օֆշորների օգնությամբ հարկային վճարումների օպտիմալացմամբ են զբաղվում այնպիսի հեղինակավոր ընկերություններ, ինչպիսին են «Google»-ը, «Microsoft»-ը, «General»-ը, «Electric»-ը, «Pfizer»-ը, «General Motors»-ը և այլն:

Արմեն Հովասափյան. Ֆեյսբուք