Այսօր ֆրանսիացի հռչակավոր գրող, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ Վիկտոր Հյուգոյի ծննդյան օրն է

Վիկտոր Հյուգո (ֆր.՝ Victor Marie Hugo [viktɔʁ maʁi yˈɡo], փետրվարի 26, 1802, Բեզանսոն - մայիսի 22, 1885, Փարիզ), ֆրանսիացի հռչակավոր գրող, բանաստեղծ, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ, ֆրանսիական դեմոկրատական ռոմանտիզմի առաջնորդն ու տեսաբանը։

Վիկտոր Հյուգոն եղել է երեք եղբայրներից կրտսերը (ավագ եղբայրներ՝ Աբել (1798-1865 թթ.) և Եվգենի (1800-1837 թթ))։ Գրողի հայրը՝ Ժոզեֆ Լեոպոլդ Սիգիսբեր Հյուգոն (1773-1828 թթ.), նապոլեոնյան բանակի գեներալ էր, իսկ մայրը՝ Սոֆի Թղեբյուշեն (1772-1821 թթ.), դաշնակահարուհի էր։

Հյուգոյի վաղ մանկությունն անցել է Մարսելում, Կորսիկայում, Իտալիայում (1807 թ.), Մադրիդում (1811 թ.), ուր ընտանիքը տեղափոխվում էր հոր աշխատանքի բերումով և կրկին վերադառնում Փարիզ։ Ճանապարհորդությունները խորը տպավորություններ են թողել գրողի հոգում, որոնք էլ արտահայտվեցին իր ստեղծագործություններում։

1813 թ.-ին Հյուգոյի մայրը՝ Սոֆի Թղեբյուշեն, սիրային կապ ունենալով գեներալ Լագորիի հետ, ամուսնալուծվում է և որդու հետ հաստատվում Փարիզում։

1814-1818 թթ. Հյուգոն սովորել է Լյուդովիկոս Մեծի անվան լիցեում։ 14 տարեկան հասակում նա սկսում է իր գրական գործունեությունը։ Գրում է իր չտպագրված ողբերգությունները՝ «Athelie ou les scandinaves» և մորը նվիրված «Yrtatine» ողբերգությունները, և «Louis de Castro» դրաման։ 15 տարեկան հասակում Ակադեմիայի մրցույթում արժանանում է պատվավոր մեկնաբանությանը «Les avantages des études» բանաստեղծության համար, իսկ 1819 թ.-ին «Jeux Floraux» մրցույթում «Vierges de Verdun» և «Rétablissement de la statue de Henri III» պոեմների համար ստանում է երկու մրցանակ։

1822 թ. հոկտեմբերին Հյուգոն ամուսնանում է Ադել Ֆուսեի հետ (1803-1868 թթ.)։ Նրանք ունենում են հինգ երեխա՝

Լեոպոլդ (1823-1823 թթ.)
Լեոպոլդինա (1824-1843 թթ.)
Շառլ (1826-1871 թթ.)
Ֆրանսուա-Վիտկոր (1828-1873 թթ.)
Ադել (1830-1915 թթ.)

Ադել Հյուգո, Հյուգոյի կինը
1823 թ.-ին տպագրվում է «Իսլանդացի Հանը» (Han d’Islande) վեպը։ Շառլ Նոդյեի հիմնավորված քննադատությունները հիմք հանդիսացան Հյուգոյի և Նոդյեի հետագա ընկերության համար, որը շարունակվեց մինչև 1827-1830 թթ.։ Հենց այս ժամանակահատվածում Հյուգոն վերսկսում է իր հարաբերությունները հոր հետ և գրում է «Գովք հորս» (Odes à mon père, 1823 թ.), «Երկու կղզի» (1825 թ.) և «Պայքարից հետո» (Après la bataille) պոեմները։ Հյուգոյի հայրը մահացավ 1828 թ.-ին։

Հյուգոյի «Կրոմվել» (Cromwell) պիեսը, որը գրված է ֆրանսիական հեղափոխության հռչակավոր դերասան Ֆրանսուա-ժոզեֆ Տալմայի համար, տպագրվել է 1827 թ.-ին։ Սակայն ստեղծագործությունը մեծ վեճեր առաջացրեց։ Դրամայի նախերգանքում հեղինակը հերքում է կլասիցիզմի պայմանականությունները՝ հատկապես տեղի և ժամանակի միասնությունը՝ ներմուծելով ռոմանտիկ դրամայի նշույլներ։

1829 թ.-ին լույս են տեսնում «Մահվան դատապարտվածի վերջին օրը» (Dernier Jour d’un condamné), իսկ 1834 թ.-ին «Կլոդ Գյո» (Claude Gueux) ստեղծագործությունները։ Այս երկու կարճ վեպերում Հյուգոն ներկայացնում է իր բացասական վերաբերմունքը մահապատժի նկատմամբ։

«Փարիզի Աստվածամոր տաճարը» վեպը տպագրվել է 1831 թ.-ին։

1830-1843 թթ. Վիկտոր Հյուգոն աշխատում էր գրեթե միայն թատրոնի համար, այնուամենայնիվ նա տպագրում է մի քանի բանաստեղծական ժողավածուներ՝ «Աշնանային տերևները» (Les Feuilles d’automne, 1831 թ.), «Մթնշաղի երգերը» (Les Chants du crépuscule, 1835 թ.), «Ներքին ձայներ» ( Les Voix intérieures, 1837 թ.), «Շողեր և ստվերներ» (Les Rayons et les Ombres, 1840 թ.)։

Արդեն 1828 թ.-ին նա բեմադրեց իր առաջին պիսեներից մեկը՝ «Էմի Ղոբսաղը» (Amy Robsart)։ 1829 թ.-ին ստեղծվեց «Էղնանի» (Hernani) պիեսը (առաջին բեմադրությունը 1830 թ.-ին), որը հին և նոր արվեստի ներկայացուցիչերի միջև գրական վեճերի առիթ դարձավ։ Նոր արվեստի հավատարիմ պաշտպանը դարձավ Տեոֆիլ Գոտյեն, ով ոգեշնչված ընդունել էր այս ստեղծագործությունը։ Այս վեճերը գրականության պատմության մեջ հայտնի են «ճակատամարտ «Էղնանիի» համար» անվան տակ։

1841 թ. Հյուգոն ընդունվեց Ֆրանսիական ակադեմիա, իսկ 1845 թ. ստացավ պեղի պաշտոն (pair de France)։ 1848 թ. ընտրվել է Ազգային ժողովում։ Հյուգոն 1851 թ. պետական հեղաշրջման հակառակորդ էր։ Երբ Նապոլեոն Երրորդը իշխանության անցավ, Հյուգոն արտաքսվեց։ 1870 թ. վերադարձավ Ֆրանսիա, իսկ 1876 թ. ընտրվեց սենատոր։