2023 թվականի քաղաքական եւ տնտեսական կանխատեսումներ. արեւմտյան վերլուծական կենտրոնների գնահատականները

Համաշխարհային տնտեսությունը նոր տարում անկման կգնա: Բացի այդ, 2023 թվականին աշխարհը կբախվի մի շարք միջազգային ռազմական հակամարտությունների։ Այս կարծիքին են արեւմտյան վերլուծական կենտրոնների փորձագետները։ «Актуальные комментарии»-ը պատրաստել է ակնարկ, թե ինչ կանխատեսումներ են անում արտասահմանյան վերլուծաբանները 2023թվականի վերաբերյալ:

Համաշխարհային տնտեսություն

Համաշխարհային տնտեսական աճը կարող է նվազել 1,2 տոկոսային կետով 2023 թվականին, կարծում է The Brookings Institute-ի ավագ տնտեսագետ Ջասթին Գենեթը։ Փորձագետի կարծիքով, դա համահունչ կլինի համաշխարհային կտրուկ ռեցեսիայի հետ եւ իրականում համաշխարհային տնտեսությունը կհասցնի ռեցեսիայի եզրին:

2023 թվականի սկզբին զարգացող երկրներում արտադրանքը 4%-ով ցածր կլինի մինչ համաճարակային մակարդակից, ասում է Բրուքինգս ինստիտուտի վերլուծական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Ինդերմիտ Գիլը. «Այս երկրներում ընդհանուր պարտքը ներկայումս գտնվում է 50 տարվա առավելագույն մակարդակին, գնաճը հասել է 11 տարվա առավելագույն մակարդակին, եւ կենտրոնական բանկերի 40%-ն արձագանքել են տոկոսադրույքների բարձրացմամբ: Համաճարակը դեռեւս ցամաքեցնում է աշխարհի զարգացող տնտեսություններից շատերը»։

ԱՄՆ-ում դրամավարկային քաղաքականության ավելի արագ խստացման ակնկալիքները կարող են ֆինանսական սթրես առաջացնել EMDE տարածաշրջանի երկրներում՝ Հնդկաստանում, Բրազիլիայում, Չինաստանում եւ Մեքսիկայում, նշել է Ջասթին Գենեթը։

«Այս սցենարում Դաշնային պահուստը այլ ելք չի ունենա, քան զեղչային տոկոսադրույքը բարձրացնել մինչեւ 4% մինչեւ 2023 թվականի առաջին եռամսյակը, ինչը կհանգեցնի EMDE-ների ֆինանսական պայմանների ավելի կտրուկ խստացման: Մի քանի խոշոր EMDE-ներ կկանգնեն կապիտալի մեծածավալ արտահոսքի եւ պարտատոմսերի աճող սփրեդների հետ, ինչը, ի վերջո, իշխանություններին կստիպի արագացնել հարկաբյուջետային համախմբման ջանքերը»,- գրել է փորձագետը։

Միջազգային հարաբերություններ եւ հակամարտություններ

Աշխարհը կարող է բախվել մի շարք երկարաժամկետ «ձմեռային պատերազմների» 2023 թվականին, կարծում են Ռազմավարական եւ միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի վերլուծական կենտրոնի փորձագետների խումբը։

«Այդ ձմեռային պատերազմներից շատերը ներառում են նաեւ ավելի մահացու ռազմական ուժեր ստեղծելու, անվտանգության եւ զենքի աջակցության կամ միջնորդների՝ քաղաքական եւ տնտեսական ազդեցություն գործադրելու ջանքերը, որոնք թույլ չեն տալիս նրանց՝ ուժ կիրառել իրական մարտերում», - ասում են CSIS փորձագետները: Ըստ նրանց՝ «այդպիսի հակամարտությունների ցանկը, որոնք ծավալվում են 2020-2023 թվականների ձմռանը, եւ որոնք, ամենայն հավանականությամբ, ապագայում կշարունակեն ազդել համաշխարհային անվտանգության վրա, ներառում է «ձմեռային հակամարտությունը» Ուկրաինայում, «ձմեռային պատերազմը» երկրների միջեւ։

Թուրքիան կարող է հարձակվել Հունաստանի վրա 2023 թվականին, ասում է American Enterprise Institute-ի ավագ գիտաշխատող Մայքլ Ռուբինը. «Էրդողանը եւ Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարն ավելի ու ավելի են վիճարկում Էգեյան ծովի կղզիների նկատմամբ Հունաստանի ինքնիշխանությունը՝ իրականում ձգտելով վերաշարադրել եւ վերաիմաստավորել 1923 թվականի Լոզանի պայմանագիրը եւ դրան հաջորդած կոնվենցիաներն ու համաձայնագրերը: Հենց Էգեյան ծովում է, որ Էրդողանն ամենայն հավանականությամբ կանի իր քայլը՝ պնդելով, որ նրանք թուրքական են եւ Հունաստանին չեն պատկանում։ Էրդողանը կարող է կղզում իջեցնել ծովային հետեւակայիններին կամ հատուկ ջոկատայիններին, իսկ հետո ստիպել Հունաստանին դուրս գալ այնտեղից»։

Ավստրալիան պատրաստվում է Չինաստանի հետ հնարավոր պատերազմին՝ Թայվանի հետ Չինաստանի հակամարտության պատճառով, գրում է Ամերիկյան ձեռնարկությունների ինստիտուտի մշտական ​​գիտաշխատող Հալ Բրենդսը։

«Թայվանի նեղուցում պատերազմի հեռանկարը Ավստրալիային, Ճապոնիային եւ ԱՄՆ-ին վերածում է վերջին Անտանտի: Այս համեմատությունը մխիթարական է, միաժամանակ՝ տագնապալի։ Ավելի քիչ, քան մեկ տասնամյակ առաջ Ավստրալիան ԱՄՆ դաշնակիցների մարմնացումն էր, ովքեր հրաժարվել են ընտրություն կատարել Վաշինգտոնի եւ Պեկինի միջեւ: 2020 թվականին Չինաստանը տնտեսապես պատժել է Ավստրալիային այն բանից հետո, երբ նրա կառավարությունը սատարել է Covid-19-ի ծագման միջազգային հետաքննությանը: Խաղաղ օվկիանոսի հարավում Պեկինի աճող ազդեցությունը մտավախություն է առաջացրել, որ չինական նավատորմերը սպառնում են Ավստրալիայի նավագնացությունների ուղիներին:

Համաշխարհային էներգետիկ շուկա

ԵՄ ՀՆԱ-ն 2023 թվականին կնվազի 0,6%-ով, կանխատեսում են Morgan Stanley ներդրումային բանկի փորձագետները։ Դա տեղի կունենա Եվրոպա ռուսական գազի մատակարարումների ամբողջական դադարեցման դեպքում։ Բանկը նաեւ ակնկալում է, որ բարձր գները եւ էներգիայի մատակարարման անորոշությունը կպահպանվեն մինչեւ 2023-ից 24 թվականների ձմեռը, որից հետո, ըստ նրանց գնահատականների, շուկան կվերաբալանսավորվի մասնավոր եւ պետական ​​ներդրումների ավելացման շնորհիվ: Fitch վարկանիշային գործակալության փորձագետները նշում են, որ Ռուսաստանի Դաշնությունից գազի մատակարարման դադարեցումը կհանգեցնի 2023 թվականին ԵՄ ՀՆԱ-ի 1,5-ից 2%-ով կրճատմանը։

Էներգակիրների գների բարձրացման պատճառով եվրոգոտում գնաճը 2023 թվականի հունվարին կհասնի 18,6 տոկոսի։ Այս դեպքում ամենաշատը կտուժի Մեծ Բրիտանիան։ Citibank-ը կանխատեսում է, որ հունվարյան գնաճը կհասնի 18,6%-ի, ինչը ամենաբարձրն է վերջին գրեթե կես դարում՝ գազի մեծածախ գների կտրուկ աճի պատճառով։ Իսկ Goldman Sachs ներդրումային բանկը ակնկալում է, որ Մեծ Բրիտանիայի գնաճը կհասնի 22%-ի: Տնտեսագետ Մայքլ Ռոբերթսի կարծիքով՝ «ամենաաղքատները տուժում են»։ «Մեծ Բրիտանիայի տնային տնտեսությունների ավելի քան 40%-ը չի կարողանա պատշաճ կերպով ջեռուցել իրենց տները հունվարին, երբ էլեկտրաէներգիայի վարձերը նորից բարձրանան: Մոտ 28 միլիոն մարդ 12 միլիոն տներում, կամ բոլոր տնային տնտեսությունների 42%-ը, հունվարից չեն կարողանա բավարար ջեռուցում եւ էլեկտրաէներգիա ապահովել»,- նշել է փորձագետը։

Գերմանիայի տնտեսական անկումը 2022 թվականին ՀՆԱ-ի 0,2%-ից 5%-ի սահմաններում կլինի, իսկ 2023 թվականին ավելի ուժեղ ազդեցություն կունենա, ասվում է ԱՄՆ ռազմավարական եւ միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի էներգետիկ անվտանգության եւ կլիմայի փոփոխության ծրագրի ավագ գիտաշխատող Բեն Կահիլի զեկույցում: Փորձագետի կարծիքով՝ «նման վնասը համեմատելի է 2020 թվականին համաճարակի պատճառով տնտեսության ՀՆԱ-ի 5 տոկոսով կրճատման հետ»։ «Հիմնական փոփոխականն այն է, թե ինչպես է գազը ռացիոնալացվում: Եթե ​​տնային տնտեսությունները եւ էներգետիկայի ոլորտը լիովին պաշտպանված լինեն, իսկ մյուս բոլոր ոլորտները հավասարապես փակվեն, տնտեսական ազդեցությունն ավելի ծանր կլինի»,- մատնանշված է զեկույցում։