«Դեմ ենք հարկերի համահարթեցմանը». ստորագրահավաք՝ ընդդեմ Հարկային օրենսգրքի փոփոխությունների

Հայաստանի մի շարք քաղաքացիներ հանդես են եկել հայտարարությամբ՝ դեմ արտահայտվելով Հարկային օրենսգրքում փոփոխությունների կատարելու նախագծին: «Դեմ ենք հարկերի համահարթեցմանը»,-ասված է հայտարարության մեջ:

Հայտարարության հեղինակները, ովքեր, ի դեպ, նաև օնլայն ստորագրահավաք են կազմակերպել, ասում են, որ ցանկացած հարկային բարեփոխման նախաձեռնություն պիտի ելնի բացառապես պրոգրեսիվության պահպանման հրամայականից։ «Գտնում ենք, որ առաջարկվող նախագիծն ուղղակի հակասում է արդարության, հավասարության և համերաշխության արժեքներին»,-ընդգծում են նրանք։

Հայտարարությունը ներկայացնում ենք ստորև.

«2018թ․ նոյեմբերին ժամանակավոր կառավարության կողմից հրապարակված «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին»  օրենքի նախագիծը, ըստ նախնական տեղեկությունների, նորաստեղծ Ազգային ժողով կմտնի գալիք հունվար֊փետրվար ամիսներին։

Հարկային նոր համակարգի նախագծի առավել ուշագրավ կետերից մեկը վերաբերում է եկամտային հարկի գործող դրույքաչափերի փոփոխությանը։

Ներկայումս գործում է եկամտային հարկի եռաստիճան համակարգ՝ 23% (մինչև 150 հազար դրամի համար), 28% (150 հազարից մինչև 2 միլիոն դրամի համար) և 36% (2 միլիոն դրամից բարձր) դրույքաչափեր: Նոր նախագիծն առաջարկում է համահարթեցնել հարկերը՝ սահմանելով 23% միասնական դրույքաչափ, որը մինչև 2023թ․ կնվազեցվի մինչև 20%-ի։

Այսինքն՝ միջին և բարձր աշխատավարձ ստացողների համար հարկային դրույքաչափը 2019թ․-ին կնվազի 5% և 13%-ով, իսկ մինչև 2023թ․-ին՝ 8% և 16%-ով, մինչդեռ ցածր աշխատավարձ ստացողների համար այն սկզբնական շրջանում կմնա ամբողջությամբ անփոփոխ, իսկ հետագայում կնվազի ընդամենը 3%-ով ։
Նախագիծը առաջարկում է նվազեցնել նաև շահութահարկի դրույքաչափը՝ 20%-ից 18%-ի։

Ի լրումն արդեն իսկ հնչած մասնագիտական քննադատությունների, մենք հայտնում ենք մեր քաղաքական անհամաձայնությունը վերոհիշյալ օրենքի նախագծին հետևյալ պատճառներով՝

● Նախագիծը ենթադրում է հարկային բեռի փոխանցում՝ հարուստ փոքրամասնությունից աղքատ մեծամասնությանը։ Շահութահարկի, միջին և հատկապես բարձր աշխատավարձ ստացողների եկամտահարկերի զգալի նվազեցման արդյունքում առաջացած բյուջետային կորուստները վերականգնելու նպատակով արդեն իսկ որոշվել է բարձրացնել մի շարք անուղղակի հարկեր (սպառողական և մասնավորապես՝ ակցիզային), նաև քննարկվում է այլ անուղղակի հարկերի բարձրացման հնարավորությունը (մասնավորապես, քաղաքացիների կողմից որոշ ծառայություններից օգտվելու համար սահմանված պետական տուրքերի)։ Այլ կերպ ասած՝ միջին և հատկապես ունևոր խավի ուղղակի հարկերի զեղչման արդյունքում տուժելու է աղքատ մեծամասնությունը։

● Հարկային դրույքաչափերի համահարթեցումը սրում է եկամուտների անհավասարությունը, նպաստում է սոցիալական անարդարությանը։ Մինչդեռ ցածր աշխատավարձ ստացողների համար առաջնային անհրաժեշտության ծախսերը կազմում են եկամտի ամբողջ կամ առնվազն որոշիչ մասը, բարձր աշխատավարձ ստացողի եկամուտը գոյատևման համար անհրաժեշտ նվազագույնից բազմակի ավելին է։ Բոլորովին պարզ է, որ ամսական 150.000 դրամ եկամուտ ունեցողը 34.500 դրամ (23%) հարկ վճարելու պարագայում որակական առումով արդեն իսկ կորցնում է շատ ավելին, քան ամսական 2 միլիոն դրամ եկամուտ ունեցողը նույնիսկ 720.000 դրամով (ներկայի 36%ով) հարկվելու պարագայում։ Ցանկացած հարկային համակարգ, ի վերջո, հիմնվում է վերաբաշխման որոշակի սկզբունքների վրա․ մինչդեռ պրոգրեսիվ հարկային համակարգը ուղղված է մեղմելու հաճախ կառուցվածքային պատճառներով ի հայտ եկած անհավասարությունն ու անարդարությունը, համահարթեցումը միայն սրացնում է դրանք։

● Հայաստանում արդեն իսկ անընդունելի չափերի հասած սոցիալական բևեռվածությունը խորանալու է նախագծի ընդունմամբ։ Բարձր եկամուտ և շահույթ ապահովողները կուտակելու են ավելի, քան կկարողանային կուտակել գործող համակարգի պայմաններում։ Շարունակելու ենք ունենալ տնտեսապես իշխող ու շարունակ հզորացող փոքրամասնություն, որն իր ձեռքերում կենտրոնացնում է անհամեմատ ավելի մեծ տնտեսական ռեսուրսներ, այդ թվում կապիտալ, քան ժողովրդի մեծամասնությունը։ Տնտեսական ուժն ու ազդեցությունը միշտ էլ քաղաքական են, ինչն այս նախագիծը դարձնում է անընդունելի նաև քաղաքական առումով։

Ուստի՝ հարկային համակարգի բարեփոխման, գործող դրույքաչափերի և շեմերի վերանայման անհրաժեշտությունը չժխտելով, համարում ենք, որ ցանկացած հարկային բարեփոխման նախաձեռնություն պիտի ելնի բացառապես պրոգրեսիվության պահպանման հրամայականից։ Գտնում ենք, որ առաջարկվող նախագիծը ուղղակի հակասում է արդարության, հավասարության և համերաշխության արժեքներին։ Մենք կոչ ենք անում նորընտիր Ազգային ժողովի պատգամավորներին և երկրի քաղաքական ղեկավարությանը հետ կանգնել այս գործընթացից և մշակել պրոգրեսիվ հիմունքներով, արդար ու ժողովրդի լայն շերտերի շահերից բխող նոր հարկային օրենսդրություն։