Միջազգային լրատվամիջոցները՝ ՀՀ ԱԺ արտահերթ ընտրությունների մասին

Հայաստանի խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունները հայտնվել էին տարբեր երկրների մամուլի ուշադրության կենտրոնում: ԱԺ ընտրություններին էին անդրադարձել ամերիկյան, ռուսական եւ եվրոպական հեղինակավոր լրատվականներ, ինչպես նաեւ Չինաստանի պետական Xinhua գործակալությունը եւ արաբալեզու Al Jazeera-ն:

Բրիտանական առաջատար լրատվամիջոցների անդրադարձն ավելի շատ իրադարձային է: Դրանցում կարեւոր տեղ են զբաղեցնում հայ-ռուսական հարաբերությունները: Reuters-ը, The Guardian-ը, BBC-ն նշում են, որ դեռեւս մայիսին՝ վարչապետի պաշտոնը ստանձնելիս Նիկոլ Փաշինյանը խոստացել էր արտաքին քաղաքականության մեջ լուրջ փոփոխություններ չկատարել եւ շարունակել ջերմ հարաբերությունները Մոսկվայի հետ:

Guardian-ը, անդրադառնալով ընտրությունների արդյունքներին, գրել է, որ գործող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն «ամրապնդել է իր իշխանությունը՝ խորհրդարանական ընտրություններում իր դաշինքի հաղթանակի արդյունքում»: Լրատվականը անդրադարձել է նաեւ Փաշինյանի կառավարության՝ ընտրական օրենսգիրքը փոփոխելու նախաձեռնությանը՝ նշելով, «որ նախկին իշխանական Հանրապետական կուսակցությունն արգելափակել էր այդ քայլը»:

BBC-ն, ներկայացնելով ընտրությունների արդյունքները եւ նախապատմությունը, հատուկ ուշադրություն է դարձրել մասնակցության ցածր տոկոսի վրա: Ինչ վերաբերվում է արդյունքներին՝ BBC-ն նշել է, որ Փաշինյանն այժմ ունի խորհրդարանական մեծամասնություն եւ «կարող է առաջ տանել կոռուպցիայի դեմ պայքարի եւ տնտեսության բարեփոխման ծրագիրը»: Լրատվամիջոցն ընդգծել է, որ «պատմականորեն Հայաստանում ընտրություններն անցել են խարդախության եւ ձայների վաճառքի մթնոլորտում, սակայն հույս կա, որ այս ընտրությունները տարբեր կլինեն»:

Դեկտեմբերի 9-ի ընտրություններին են անդրադարձել նաեւ մայրցամաքային Եվրոպայի առաջատար լրատվամիջոցները: Ֆրանսիական հեղինակավոր Le monde պարբերականը հիմնական շեշտը դրել է քաղաքացիների «խանդավառության եւ հույսերի» վրա: Le Monde-ը նշել է, որ ընտրատեղամասերից դուրս եկող քաղաքացիներից շատերը «պատմական եւ հեղափոխական» էին որակել քվեարկությունը:

Գերմանական Deutsche Welle-ն գրել է, որ ընտրությունների արդյունքում Փաշինյանի ղեկավարած ուժը «տնտեսական հեղափոխության քարտ-բլանշ է ստացել»: Deutsche Welle-ն նշել է նաեւ, որ փորձ է արվելու Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների տրամաբանությունը ուղղահայացից հորիզոնականի փոխելու:

Euronews-ը եւս անդրադարձել է ընտրություններին եւ դրանց նախորդած իրադարձություններին՝ սկսելով Փաշինյանի քաղաքական գործունեության մասին պատմելուց: Լրատվականը զրուցել է Chatham House-ի փորձագետ Լորենս Բրոերսի հետ, որի կարծիքով մասնակցության ցածր տոկոսը, նախեւառաջ, սովորական է ժողովրդավարական երկրներում: Բացի այդ, Բրոերսը նշում է, որ այն ցածր է թվում միայն նախորդ ընտրությունների ուռճացված թվերի ֆոնին:

Ռուսական Regnum-ի վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը նշում է, որ Փաշինյանը հասել է իր նպատակին՝ «գլխավորել գործադիր իշխանությունը եւ ապահովել լիարժեք աջակցություն իր նախաձեռնություններին օրենսդիր իշխանության կողմից»: Միեւնույն ժամանակ Տարասովը նշում է, որ մասնակցության ցածր տոկոսը խոսում է այն մասին, որ «խորհրդարանական մեծամասնությունը չունի ժողովրդի բացարձակ աջակցությունը»:

Մասնակցության ցածր տոկոսը մտահոգել է նաեւ TACC-ի թղթակից Եվգենիա Կոտկովային: Նրա խոսքով՝ ընտրությունների արդյունքները «սպասելի էին, սակայն անհանգստացնող»: Կոտկովային, թերեւս, անհանգստացրել էր այն, որ «ընտրություններն անցել են հանգիստ, գրեթե առանց խախտումների, բայց 50%-ից ցածր մասնակցությամբ», ինչն ըստ հեղինակի` «զարմանալի ցածր ցուցանիշ է ժողովրդական հեղափոխություն արած երկրի համար»:

Կոտկովան գրել է, որ եթե Փաշինյանը մինչեւ գարուն չապացուցի, որ ի զորու է կատարել ժողովրդին տված խոստումները՝ դա կարող է առաջացնել բողոքի նոր ալիք, որից կարող են օգտվել «ե՛ւ ՀՀԿ-ի աջակիցները, ե՛ւ դաշնակները, ե՛ւ կալանավայրից ազատված զինյալները»:

Տարասովայի եւ Կոտկովայի հոռետեսական մտավախությունները չի կիսում РИА Новости-ի զրուցակիցը՝ Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արեւելագիտության ինստիտուտի Կենտրոնական Ասիայի եւ Կովկասի ուսումնասիրության կենտրոնի աշխատանքային խմբի համակարգող Ալեքսանդր Սկակովը: Նրա կարծիքով՝ Փաշինյանը շարունակելու է նույն քաղաքականությունը, որը վարում էր մինչ այդ:

«Լուրջ փոփոխություններ չեն լինի: Ճշգրտումներ կան եւ միշտ էլ հնարավոր են՝ հիմնվելով Հայաստանի ազգային շահերի վրա», - ասել է Սկակովը:

Խոսելով ՀՀԿ-ի մասին՝ Սկակովը նշել է, որ ընտրության արդյունքները չպետք է զարմացնեն նախկին իշխանական ուժին. «դա իր ժամանակն ապրած իշխանական կուսակցության ճակատագիրն է»:

Համաշխարհային մամուլն, ընդհանուր առմամբ, դրական է գնահատել անցած ընտրությունները: Միակ խնդրահարույց կետը ռուսական մամուլում հանդիպող մտավախություններն են՝ կապված քվեարկության մասնակիցների ցածր տոկոսի հետ:

Մասնակցության ցածր տոկոսը սերտորեն կապված է տվյալ երկրի քաղաքական մշակույթի հետ: Հայաստանն այժմ գտնվում է նոր քաղաքական մշակույթի ձեւավորման փուլում, եւ դեռ վաղ է ասել, թե ընտրություններին չմասնակցած քաղաքացիները ինչ դրդապատճառներով են բաց թողել քվեարկությունը:

Ռուսաստանցի փորձագետների սեւեռվածությունը այդ թվի վրա կապված է, թերեւս, սեփական երկրի քաղաքական մշակույթի հետ, որտեղ իշխանության լեգիտիմությունը ուղղակիորեն կախված է ընտրությանը մասնակցած մարդկանց թվից: Եվրոպայում, մասնավորապես դրա կենտրոնական եւ արեւմտյան մասերում, անգամ համապետական ընտրություններին մասնակցում են քվեարկելու իրավունք ունեցողների մոտավորապես կեսը եւ, թերեւս, դա էր պատճառը, որ արեւմտյան մամուլը յուրահատուկ ուշադրության չէր արժանացրել քվեարկությանը մասնակցած քաղաքացիների թիվը: