Ո՞վ կգա մի երկիր, որտեղ սնունդն ու շրջակա միջավայրը թունավորված են

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Բնապահպան, «Հանուն կայուն մարդկային զարգացման» ասոցիացիայի նախագահ Կարինե Դանիելյանի դիտարկմամբ, դժվար է ասել, թե այս կարճ ժամանակահատվածում բնապահպանական առումով ինչքան բան կարող է փոխված լինել, բայց որ կառավարության առաջնահերթությունների ծրագրից հանվել է հանքարդյունաբերության ոլորտը, դա արդեն իսկ հուսադրող երևույթ է:

«Նախորդ իշխանությունների օրոք հայտարարվում էր, որ մեր երկրում առաջնահերթ պետք է զարգանան հանքարդյունաբերությունը, տուրիզմը և մաքուր գյուղատնտեսությունը: Բայց թե այս փոքր երկրում ինչպե՞ս կարող են այդ երեք իրարամերժ ոլորտները միասին զարգանալ, երբ հանքարդյունաբերությունը հիմքից կտրում է գյուղատնտեսությունը, առավել ևս՝ մաքուր գյուղատնտեսությունը զարգացնելու հեռանկարը: Նույնը տուրիզմին է վերաբերում: Ո՞վ կգնա մի երկիր, որտեղ սնունդը և շրջակա միջավայրը թունավորված են»,– ասաց Կ. Դանիելյանը:

Կառավարությունն այսօրվա դրությամբ դադարեցրել է նաև մետաղային հանքերի շահագործման լիցենզիաների տրամադրումը: Խոսելով հանքերի շահագործման, ինչպես նաև վերականգնվող էներգետիկ կայանների կառուցման լիցենզիաների մասին՝ բնապահպանը նշեց, որ լիցենզիաները շատ մեղմ են, իսկ էկոլոգիական սահմանափակումները՝ շատ քիչ:

«Աշխարհում ընդունված չէ որտեղ պատահի մետաղական բաց հանքեր շահագործել կամ փոքր գետակի վրա 10–15 ՀԷԿ կառուցել: Փաստորեն, գետը ջրագծի են վերածել և էկոլոգիական վնաս հասցնելուց բացի, նաև երկրին են սոցիալական վնաս հասցնում: Մի կողմից ՀԷԿ–երի հարևանությամբ գտնվող բնակավայրերը զրկվել են իրենց հողատարածքները ոռոգելու հնարավորությունից, մյուս կողմից տնտեսվարողներն են խախտում արդեն նշածս մեղմ լիցենզիաների կետերը, որպեսզի գերշահույթ ստանան: Այս ամենի մեղավորը վերահսկողության ոչ նորմալ իրականացումն է եղել: Եվ արդյունքում մենք ունենք բազմաթիվ խնդիրներ, որոնք մեղմելու համար երկար տարիներ և շատ գումար է անհրաժեշտ»,– ասաց Կ. Դանիելյանը:

Բնապահպանի դիտարկմամբ, ի սկզբանե այնպիսի օրենսդրություն է մշակվել, որ հնարավոր լինի հանքը շահագործել, հարստանալ և հեռանալ: Հիմա հարկավոր է բավականին լուրջ փոփոխություններ իրականացնել, բայց թե որտեղից պետք է այն սկսել ու ինչպես պետք է առաջ շարժվել, այս պահին դեռևս դժվար է պատկերացնել: Հարցին, թե նախորդ իշխանությունների սխալ կառավարման պատճառով թույլ տրված սխալները շտկելու համար ինչո՞ւ պետք է իշխանությունները նոր վարկեր վերցնեն և քաղաքացիներին կրկին պարտքի մեջ գցեն, Կ. Դանիելյանը պատասխանեց.

«Հանքերից բացի մենք 23 թունավոր պոչամբար ունենք, որոնցից ոչ մեկը որևէ ստանդարտի չի համապատասխանում: Այսօրինակ խնդիրները լուծելու համար բավականին գումար, եռանդ և ժամանակ է հարկավոր: Բայց այս պահին ամենահրատապ խնդիրն այդ մոտեցումը դադարեցնելն ու այն այլևս չշարունակելն է»:

Խոսելով մայրաքաղաքի տարածքում և շրջակայքում շահագործվող հանքերի մասին՝ նա նշեց, որ դրանց թիվն արդեն հասել է 29–ի: Ուսումնասիրություններ կան, որ մայրաքաղաքի փոշին ծանր մետաղներ է պարունակում: Կարճ ասած՝ բնապահպանական խնդիրներն այնքան տարբեր են ու փոխկապակցված, որ կարծես թե բոլորս միասին հայտնվել ենք թակարդում: Ու թեև բնապահպանը հույս ունի, որ այնուամենայնիվ կհաջողվի դուրս գալ նման տխրագույն իրավիճակից, սակայն մինչև փորձագիտական հանրության և իշխանությունների միջև կապը հստակ չգործի, երկիրն այս քաոսային փոսից հանելը բավականին բարդ կլինի:

«Ինձ զարմացնում է, որ, օրինակ, առողջապահության նախարարությունն ինչպես աշխատել է խորհրդային տարիներին, այդպես էլ շարունակում է աշխատել: Շարունակում են ժխտել շրջակա միջավայրի ազդեցությունը մարդկանց առողջության վրա: Եթե խորհրդային տարիներին Մոսկվայից հրահանգ էին ստանում, որ ամեն ինչ ծածկադմփոց անեն, ապա հիմա՞ ինչու են այդ քաղաքականությունը շարունակում: Առողջապահության նախարարության մասնագետները շարունակում են հայտարարել, որ իրենք մարդկանց առողջության վրա օդում առկա ծանր մետաղների ազդեցության որևէ հիմնավորում չունեն: Բայց ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ մեր տարածքի օդային զանգվածում ծանր մետաղների քանակը շատ բարձր է, իսկ մարդկանց առողջությանը վերաբերող տվյալները վատագույնն են տարածաշրջանում: Ստացվում է, որ ողջ աշխարհում գիտեն այդ կապի մասին, իսկ մեր մասնագետներն այդ կապի մասին ոչինչ չգիտեն: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել նաև, որ երեխաների արյան և մազերի մեջ ծանր մետաղներ կան: Եվ այս պայմաններում ինձ համար հասկանալի չէ, թե առողջապահության ոլորտի մասնագետներն ինչպես կարող են հերքել դրանց ազդեցությունը մարդկանց առողջության վրա: Ամփոփելով նշեմ, որ բնապահպանությանը հասցված յուրաքանչյուր հարված իր ազդեցությունն է ունենում մարդու վրա, և մեր իշխանությունները վերջապես պետք է հարցերին այս տեսանկյունից մոտենան»,– ասաց Կ. Դանիելյանը:

Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում: