Ի՞նչ վնաս է հասցնում քնի պակասը

Նորմալ քնի պակասը արդեն դարձել է մերօրյա անբաժան մասը, բայց' ոչ առանց հետևանք: Քունը ամենավերջին բանն է, ինչը մենք ստանում ենք լարված օրվա վերջում, բայց ժամանակի պակասի պատճառով' զոհաբերվող առաջինը: Եվ այսպիսով , ի՞նչ վնաս է հասցնում քնի պակասը: Քննարկենք մի քանի ամենակարևոր ու նշանակալից հետևանքներ:

Բազմաթիվ հետազոտություններով ապացուցվել է արդեն, որ անհրաժեշտ քնի տևողությունը կազմում է 8 ժամ և 10 րոպե: Սակայն այս թիվը բացարձակ դոգմատիկ չէ և կարող էփոփոխվել' կախված Ձեր օրգանիզմի յուրահատկություններից: Ոմանք կարիք ունեն ավելի շատ քնելու, կամ հակառակը' բավարարվում են ավելի կարճ քնով, ինչը, հավանաբար, պայմանավորված է գենետիկայով: Անհրաժեշտ քնի տևողությունը փոփոխվում է նաև տարիքից կախված' երեխաները ավելի երկար ու հաճախակի քնելու կարիք ունեն, քան' մեծահասակները:

Ամբողջ իմաստն այն է, թե ինչքան քնի կարիք ունեք Դուք, որպեսզի առավոտյան արթնանաք հանգստացած ու թարմացած' առանց ցերեկային քնկոտության: Ինչ խոսք , այստեղ կարևոր է նաև քնի որակը, ինչը պայմանավորված է մի այնպիսի հիվանդությունների բացակայությամբ, ինչպիսիք են քնի ապնոէն, անքնությունը, նարկոլեպսիան, ոտքերի անհանգիստ համախտանիշը: Այնուամենայնիվ, եթե Դուք կարիք ունեք քնելու 10 ժամ, ապա քնելով ընդամենը 8 ժամ' կունենաք քնի պակաս: Քնի պակասի ամենաառաջին ախտանշանը ցերեկային քնկոտությունն է, երբ օրգանիզմը ֆիզիոլոգիական քնի պակասը փորձում է լրացնել ցերեկը: Առաջանում է ննջելու ուժեղ ցանկություն, որը երբեմն կարող է հանկարծակիի բերել Ձեզ (հավանաբար, շատերիդ հետ է եղել այդպես, տրանսպոտրում, կամ ուսանողության տարիներին), իսկ քունը վրա է հասնում սովորականից ավելի շուտ, ինչը կոչվում է քնի լատենցիա: Քնի լատենցիան սուբեկտիվ չափվում է Էփվորթյան սանդղակով, իսկ օբեկտիվ' գործիքային թեստերով (Քնի լատենցիայի բազմակի թեստավորում և այլն):

Քնի պակասը գրեթե միշտ բերում է տրամադրության ու մտավոր ունակությունների անկման, ինչը ինքնին նպաստում է դեպրեսիայի ու տագնապայնության առաջացմանն ու խորացմանը: Սկսվում են դժվարություններ դատողության, խնդիրների լուծման, ծրագրավորման ու կազմակերպման հետ: Կտրուկ վատանում է հիշողությունը և աշխատունակությունը, ուշադրությունն ու կենտրոնացումը: Միջին վիճակագրական մարդը, քնելով 7 ժամ, ունենում է նույն ռեակցիաները, ինչ 1-2 գիշեր չքնած մարդը: Իսկ դա համարյա միշտ բերում է սխալների, դժբախտ պատահարների: Սարսափելին նա է, որ քրոնիկ քնի պակասի դեպքում Դուք արդեն չեք նկատում Ձեր վիճակը, համարում եք ցերեկային գերհոգնածության հետևանք, այնինչ դա գիշերային քնի պակասի հետևանք է:

Շատ է կարևորվում հիշողության խանգարումները. պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ նոր հիշողության (ինֆորմացիայի) ձևավորումն ու պահպանումը տեղի է ունենում քնի ժամանակ, իսկ քնի պակասն ու խանգարումները, բնականաբար, թողնում են իրենց հետքը, ինչն էլ անդրադառնում է փորձի ու ուսուցանման վրա: Փոխվում է նաև վարքագիծը' հաճախակի առաջանում է տարածքային ապակողմնորոշում, տեսողական հալյուցինացիաներ: Իսկ փորձերից մեկի ժամանակ, երբ 350 հոգանոց խումբը չէր քնել 112 ժամ, 2%-ի մոտ առաջացավ սուր պարանոիդալ շիզոֆրենիայի ախտանիշներ: Բարեբախտաբար, այդ ամենը անցողիկ է նորմալ քնից հետո:

Հետաքրքիր է նաև մեկ այլ հանգամանք. չնայած մարդիկ, ովքեր անբավարար են քնում , ոչ միշտ են գիտակցում իրենց վիճակը, սակայն դառնում են հիպոխոնդրիկ' ավելի բծախնդիր իրենց առողջության նկատմամբ. սա բացատրվում է դյուրագրգռությամբ, ցավային և ջերմային շեմի իջեցումով, մարսողության պարբերական խանգարումներով:

Տարածված խնդիր է նաև հորմոնային փոփոխությունները: Երեխաների մոտ քնի պակասը բերում է աճի հորմոնի ավելցուկային ձերբազատման, ինչը հանգեցնում է աճի շրջանի կարճեցման: Երկարատև արթուն վիճակը անպայման ազդում է նաև վահանաձև գեղձի աշխատանքի վրա. բարձր էներգետիկ պահանջը (արթուն վիճակ) , բնականաբար , առաջացնում է ամբողջ հորմոնային համակարգի տեղաշարժ, լեպտինի ու գրելինի ավելցուկից առաջանում է քաշի ավելացում: Քանի որ իմունային համակարգը շատ սերտ կապված է նյարդային ու էնդոկրին համակարգերի գործունեության հետ, ապա առաջանում է նաև իմունիտետի անկում, ավելանում են նախաբորբոքային ցիտոկինները:

Եվ այս ամենը անմիջական խանգարումներն են, սրանց կասկադով հետևում են նաև այլ օրգան-համակարգերի խանգարումները, սակայն ամենակարևորը, որ քնի սուր պակասը կարող է առաջացնել մահ: 1894 թվականին դեռ կենդանիների վրա ապացուցվել էր քնի երկարատև պակասը լետալ ելք է ունենում: Ապացուցված է նաև, որ քնի պակասը և ալկոհոլի օգտագործումը իրավաբանորեն համարժեք են, սակայն հսկողության անհնարինության պատճառով օրենքի ուժ չի ստացել, այն դեպքում, երբ շատ ծանր պատահարների պատճառ է դառձել. օրինակ Չեռնոբիլյան վթարի, Էքսսոն Վալդեզի նավթային արտահոսքի ու բազում այլ ՃՏՊ-ների: Արևմտյան երկրներում հիմա բժշկական հերթապահությունների կարճեցված գրաֆիկ է օգտագործվում, բժշկական սխալից խուսափելու համար: Որպեսզի խուսափենք այս ամենից, ընդամենը հարկավոր է քնել ավելի շուտ ու լիարժեք: