Վարպետաց փողոց (լուսանկարներ)

Չորս ընկերներով որոշեցինք գնալ Գյումրի: Մեզնից երկուսը հենց գյումրեցի են: Գնացինք գնացքով: Ամբողջ ճանապարհին որոշում էինք, թե ինչպես պիտի անցկացնենք այդ երեք օրը:

Ահա՛, և մենք մեր ընկերուհիներից մեկի տանն ենք: Ջերմ ընդունելություն… Ծանոթություն ընտանիքի անդամների հետ… Առատ հյուրասիրություն և ուրախ տրամադրություն…

Այս ամենից հետո հայտնվեցինք մեր հաջորդ ընկերուհու տանը: Նորից ջերմ ընդունելություն, ծանոթություն, հյուրասիրություն…

Գիշեր… Անքուն գիշեր… Երկու իրար միացրած մահճակալին չորս հոգի… Զվարճալի պատմություններ, անվերջ ձգվող ծիծաղ և զրույց:

Վարպետաց փողոց

Առավոտ… Փորձում ենք վերհիշել` ինչպես և երբ քնեցինք, որ հիմա էլ արթնացել ենք: Այդպես էլ չհիշելով ոչինչ` դուրս եկանք տնից և գնացինք քաղաքի հրապարակը: Հրապարակից շարժվեցինք դեպի Աբովյան փողոց, որտեղից էլ մտանք Վարպետաց փողոցը: Նրա երկայնքով քայլելիս տեսանք երեք թանգարան և որոշեցինք երեքն էլ մտնել:

Առաջինը Հովհաննես Շիրազի հուշաթանգարանն էր: Մինչև ներս մտնելը, մենք հիանում էինք շենքի գեղացկությամբ: Այն մեկհարկանի շինություն է կարմիր և սև տուֆերի յուրօրինակ համադրությամբ: Նույնքան հետաքրքիր է նաև ներսը: Թանգարանում տեղ են գտել Շիրազի և նրա ընտանիքի լուսանկարները, նրա հուշագրությունները, նամակները, անձնական իրերը, նվերները: Շիրազը ողջ էր, երբ ստացավ այդ տունը, բայց նա չհասցրեց ապրել այնտեղ: Էքսկուրսավարը պատմեց, որ տունը 1860-ական թվականների շինություն է, և Շիրազը մանուկ հասակում մոր հետ վատ պայմաններում ապրել է Հովհաննես Շիրազի հուշաթանգարան այդ տան նկուղում, երբ տունը նրանցը չէր ու պատկանում էր ուրիշին…  

Դրանից հետո գնացինք Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարան: Մենք ուրախացել էինք, որ Իսահակյանը ծնվել էր նման տանը: Այն տեղադրված էր գեղեցիկ, կանաչապատ ու մեծ բակի խորքում: Աշխատակիցներն ասացին, որ սա 1850-ական թվականների շինություն է և համարվում է Ալեքսանդրապոլի ավանդական տներից: Մեզ ուղեկցող կինը պատմեց, որ Իսահակյանը ծնվել է խոհանոցում, թոնրի կողքին: Պատճառն այն էր, որ հոկտեմբերի վերջն էր և շատ ցուրտ, իսկ ամենատաք տեղը խոհանոցն էր:

Իսահակյանի մանկությունն ու պատանեկությունն անցել է այս տանը: Տուն-թանգարանը բաղկացած էր երկու մասից: Առաջին մասում տեսանք մեծ ու շատ գեղեցիկ կահավորմամբ(մուգ շականակագույն` սևին հասնող աոթռներ, սպասքապահարան, մինչև առաստաղ հասնող հայելի) հյուրասենյակը, այնուհետև Իսահակյանի ծնողների ննջարանը, նրա օրօրոցը, ծանոթացանք մոր ձեռքի աշխատանքներին: Մտանք սառը մառանը, այնտեղից էլ` գեղեցիկ կահկարասիներով, երկու թոնիրներով խոհանոցը: Թոնիրներից մեկը նախատեսված էր լավաշ թխելու, իսկ մյուսը ճաշ պատրաստելու համար:

Հետո շարժվեցինք դեպի թանգարանի երկրորդ մասը, որտեղ արդեն ներկայացված էին Իսահակյանի աշխատանքները, նամակները, գրությունները, լուսանկարները, նվերները: Այս ամենից մեծ բավականություն ստացած և աննկարագրելի տպավորություններով դուրս եկանք ու շարունակեցինք մեր ճանապարհը: 

Իսահակյանի տան հյուրասենյակը

Իսահակյանի հոր և մոր սենյակը

Տան մառանը

Հաջորդը Մհեր Մկրտչյանի(Ֆրունզիկ) հուշաթանգարանն էր: Շենքը երկհարկանի է: Բայց ցուցադրության համար առկա բոլոր նմուշները երկրորդ հարկում են: Թանգարանը նվիրված է Ֆրունզիկի կյանքին ու գործունեությանը: Սրահի մի անկյունում մահճակալը, սեղանը, պահարանը փորձել էին դասավորել այնպես, որ ստանան Մհեր Մկրտչյանի սենյակի տեսքը: Թանգարանում տեղ են գտել նրա բեմական հագուստները և իրերը: Իսկ երկրորդ հարկի մուտքի պատի ամբողջ երկարությամ շարված են Ֆրունզիկի խաղացած բոլոր դերերի լուսանկարները:

Մհեր Մկրտչյանի հուշաթանգարան

Էքսկուրսավար Կարինե Ռաֆայելովնան ասաց, որ թանգարանում կա սիրված դերասանի կյանքը պատմող 270-ից ավել լուսանկար: Թանգարանում էին «Մեր մանկության տանգո» ֆիլմից հայտնի կամոդը, «Նվագախմբի տղաները» ֆիլմից գալիկոնը և «01-99» ֆիլմից տակառիկը: Մհեր Մկրտչյանը մեծ դերասան լինելուց բացի, նաև մեծ ծաղրանկարիչ էր: Մենք տեսանք նրա ձեռքով արած ծաղրանկարները: Էքսկուրսավարը ծանոթացրեց նրա փաստաթղթերին, նամակներին, պարգևներին և նվերներին:
«Մհեր Մկրտչյանը հատուկ սեր ուներ փղիկների հանդեպ և ուներ հավաքածու: Ու որ երկիր էլ գնում էր, փորձում էր հավաքածուի համար մի բան գտնել: Իսկ մարդիկ էլ իմանալով այդ մասին հաճախ էին նրան փղիկներ նվիրում»,-պատմեց Կարինե Ռաֆայելովնան:
Թանգարանում ամենահետաքրքիրը Ֆրունզիկի գլխի նման փայտե իրն էր: Էքսկուրսավարն ասաց, որ արտերկրում ինչ-որ ծառահատներ ծառի բնից գտել են դա և նմանեցնելով դերասանի գլխին ուղարկել են Հայաստան: Այս հանգամանքը փաստում է, որ Ֆրունզիկը սիրված և ճանաչված էր նաև արտասահմանում:
Մհեր Մկրտչյանի հուշաթանգարանը գտնվում է Վարպետաց և Ռուստաֆելու փողոցների հատման կետում: Եվ հենց այս թանգարանով էլ մենք ավարտեցինք մեր ծանոթությունը Վարպետաց փողոցի հետ: Այն Գյումրիում մեզ համար դարձավ մի հին ու փոքրիկ անկյուն, որտեղի ցայտաղբյուրի ջրի ձայնը քեզ հիշեցնում է մանուկ Շիրազի կանչը`«Ջուր տամ, պաղ ջուր, պուլպուլակի սառը ջուր», որտեղ դու քեզ զգում ես Ֆրունզիկի ֆիլմերում և Իսահակյանի հերոսներից մեկի՝ Սաադու պարտեզում:

Նելլի Գասպարյան