Աշոտյանը կամ ստում է, կամ չգիտի ի՞նչ է ցեղասպանություն հասկացությունը

Հայաստանի ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Աշոտյանը կամ տեղյակ չէ, թե ի՞նչ է ցեղասպանություն հասկացությունը, կամ ստում է, քանի որ եզդիների հետ տեղի ունեցածը դասական իմաստով ցեղասպանություն է: Այս մասին հայտարարություն է տարածել «Սինջար» եզդիների ազգային միավորման նախագահ Բորիս Մուրազին:

Հայտարարությունում ասվում է.

«Ահաբեկչական խմբավորումների կողմից իրենց վերահսկողության ներքո գտնվող Իրաքի Հանրապետության տարածքներում եզդի ժողովրդի նկատմամբ ցեղասպան գործողությունների դատապարտման մասին» օրենքի նախագծի՝ ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նիստում քննարկմանը ՀՀԿ պատգամավոր Արմեն Աշոտյանը անդրադառնալով խնդրին, թե նախագծում տեղի ունեցածը ինչո՞ւ է ձևակերպվել ցեղասպան քաղաքականություն, այլ ոչ թե ցեղասպանություն հայտարարել է. «Խնդիրը հետևյալն է` «ցեղասպանություն» եզրույթը կարելի է օգտագործել այն դեպքում, երբ այն արվել է պետության կողմից, իսկ այս դեպքում պետություն չէ, այլ ահաբեկչական խմբավորումների կողմից արված է, իսկ «ցեղասպանություն» եզրույթը կիրառելն ավելի հստակ է լինում, եթե կատարվում է պետության կողմից: «Ցեղասպան գործողություն» արտահայտությունը գիտական տերմին է, հիմա մենք ճանաչում ենք «ցեղասպան գործողությունը», իսկ «ցեղասպան գործողություններից» յուրաքանչյուրը ցեղասպանություն է, այսինքն, «ցեղասպան գործողություն» ճանաչելով` ճանաչում ենք ցեղասպանությունը»,- ասել է Աշոտյանը:

Աշոտյանը նման հայտարարություն անելով կամ տեղյակ չէ, թե ի՞նչ է ցեղասպանություն հասկացությունը, կամ ստում է, քանի որ եզդիների հետ տեղի ունեցածը դասական իմաստով ցեղասպանություն է, իսկ թե ի՞նչ է ցեղասպանությունը կարծում ենք նա որպես ՀՀ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ պետք է իմանար:

Ցեղասպանություն տերմինը 1944-ին շրջանառության մեջ է դրել հրեական ծագումով լեհ, քրեական և միջազգային իրավունքի մասնագետ, փաստաբան Ռաֆայել Լեմկինը: Հոլոքոստը վերապրած Լեմկինն այս տերմինով ցանկանում էր նկարագրել համակարգված սպանությունների և բռնությունների նացիստական քաղաքականությունը, ինչպես նաև` 1915-ին Օսմանյան կայսրությունում հայերի դեմ իրագործված վայրագությունները: «Ցեղասպանություն»` «գենոցիդ» տերմինը գոյացել է հունարեն γένος-ռասա կամ ցեղախումբ և լատիներեն caedo-սպանել բառերի համակցումից: 1945-ին, երբ Նյուրնբերգի միջազգային ռազմական տրիբունալը նացիստական ղեկավարությանը դատապարտեց մարդկության դեմ իրագործված հանցագործությունների մեջ, «ցեղասպանություն» բառը ներառվեց դատավճռում, սակայն որպես նկարագրական, այլ ոչ թե իրավական եզրույթ:

1948-ի դեկտեմբերի 9-ին Միավորված ազգերի կազմակերպությունն ընդունեց «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին» կոնվենցիան, ըստ որի ցեղասպանությունը սահմանվում է որպես միջազգային հանցագործություն, և ստորագրող պետությունները պարտավորվում են կանխել, ինչպես նաև պատժել այն իրականացնողներին:

Կոնվենցիայի համաձայն ցեղասպանություն է համարվում հետևյալ գործողություններից ցանկացածը, որն իրականացվում է որևէ ազգային, էթնիկ, ռասայական կամ կրոնական խմբի մասնակի կամ ամբողջական ոչնչացման նպատակով.

Խմբի անդամների սպանություն.

Խմբի անդամներին լուրջ ֆիզիկական կամ մտավոր վնասների պատճառում.

Խմբի համար միտումնավոր կերպով կենսական այնպիսի պայմանների ստեղծում, որոնք ուղղված են խմբի անդամների լրիվ կամ մասնակի ֆիզիկական ոչնչացմանը.

Այնպիսի գործողությունների իրականացում, որոնք ուղղված են խմբի ներսում ծնելիության կանխմանը.

Խմբի երեխաներին բռնությամբ մեկ այլ խումբ տեղափոխումը:

Կոնվենցիայի ընդունումից հետո որոշ գիտնականներ առաջարկել են ավելի համընդգրկուն սահմանումներ:

Մասնավորապես` 1959-ին իրավագետ Փիթեր Դրոստը սահմանել է ցեղասպանությունը` «մարդկանց` որևէ խմբի պատկանելիության համար կյանքից կանխամտածված զրկելը»:

Անվանի ցեղասպանագետ, «Ցեղասպանության հանրագիտարանի» խմբագիր Իսրայել Չարնին առաջարկել է հետևյալ սահմանումը. «Ցեղասպանությունը, ընդհանրական իմաստով, զգալի թվով մարդկանց զանգվածային սպանությունն է, որը չի իրագործվել թշնամու զինված ուժերի դեմ ռազմական գործողությունների ընթացքում, այլ` զոհերի անպաշտպանվածության և անօգնականության պայմաններում»:

Վերջում մնում է հասկանալ, թե ինչո՞ւ է ստում Աշոտյանը՝ հայտարարելով, թե միայն պետությունների կողմից իրականացված համանման գործողություներն են կոչվում ցեղասպանություն: Անհասկանալի է, թե Հայաստանի իշխող ՀՀԿ-ական իշխանությունները ինչու են արդեն 4-րդ տարին անընդմեջ հերքում, որ Իրաքում 2014 թվականին եզդիներ հետ տեղի ունեցածը ցեղասպանություն է: Ու՞մ շահերն է պաշտպանում Աշոտյանը ՀՀ Ազգային Ժողովում:

Հ.Գ. Եզդիների ցեղասպանությունը ընդունել են Ֆրանսիան, Կանադան, Մեծ Բրիտանիայի Lորդերի պալատում կա դատապարտման նախագիծ, անգամ ՄԱԿ-ը 2014 թվականին տեղի ունեցածը որակել է որպես ցեղասպանություն: