Տարօրինակ պատերազմ Հայաստանում. Սերժ Սարգսյանը քայլի է պատրաստվում

«Ժամանակ» օրաթերթը գրում է. «Հոկտեմբերի 30-ից խորհրդարանը սկսել է Կարեն Կարապետյանի կառավարության ներկայացրած 2018 թվականի բյուջեի նախագծի քննարկումները: Այդ նախագիծը սկզբունքորեն ոչնչով չի տարբերվում վերջին գրեթե տասնամյակի բյուջեներից, քանի որ այն գտնվում է, այսպես ասած, գոյատեւման փիլիսոփայության շրջանակում:

2009 թվականից ի վեր Հայաստանի գործնականում բոլոր բյուջեները գոյատևման փիլիսոփայության շրջանակում են:

Խնդիրն այն է, որ երբ Հայաստանում մեկ տարի առաջ փոխվում էր կառավարությունը, հանրությունն այդ փոփոխությունից ոչ թե սպասում էր լուսավոր ապագայի վերաբերյալ, այսպես ասած, բանավոր հավաստիացումների կամ պարզապես բանահյուսության նոր դեմքերի, այլ գործիչների, որոնք բանահյուսության փոխարեն, հանրությանը կտային դրական սպասման գործնական ազդակներ: Առայժմ այդ ազդակները շարունակում են մնալ բանահյուսության ժանրում, պարզապես դեռեւս շարունակում են համակրելի մնալ դրանով զբաղվող կառավարական դեմքերը՝ ի տարբերություն նախորդ կառավարության:

Իշխանության ձեւավորման մեխանիզմը հանրային չէ, այսինքն՝ հասարակության կամքը դրանում խնդիր է, ոչ թե որոշիչ գործոն: Խնդիր է, որ իշխանությունը հաղթահարել ու հաղթահարում է ուժով, վարչական լծակով, ֆինանսական միջոցներով: Իհարկե, մինչ այժմ իշխանությունը այդ ճանապարհով ձեւավորվել է առանց հանրային վճռորոշ մասնակցության, բայց ներկայումս կա մի առանձնահատկություն՝ ընտրություն կոչվող գործընթացը անցել է, իսկ իշխանություն չի ձևավորվել: Ավելին՝ այժմ հանրություն, ըստ էության, նույնիսկ ֆորմալ առումով չկա, ընտրություն չկա, և իշխանության ձեւավորումը պետք է տեղի ունենա հետընտրական ներիշխանական խմորումների միջոցով: Իսկ դա էլ իր հերթին բերում է մեկ այլ առանձնահատկության:

Բանն այն է, որ երբ կա հանրային ֆորմալ խնդիր, համակարգն, ըստ էության, առնվազն այդ մասով ստիպված է կոնսոլիդացվել մի խնդրի շուրջ և գործել դրա հաղթահարման ուղղությամբ: Երբ այժմ բուն խնդիրն արդեն համակարգի ներսում է, չկա հանրության թեկուզ ֆորմալ գործոնի հարց լուծելու անհրաժեշտություն, առաջանում է իշխանության համակարգի կոնսոլիդացիայի խնդիր: Չկա կոնսոլիդացիա, սրվում են ներքին հակադրություններն ու հակասությունները: Դրանք սրվում են, հետեւաբար տնտեսությունն էլ դառնում է այդ իրադարձությունների, այսպես ասած, զոհը, քանի որ ոչ ոք չի ցանկանում շոշափելի պատասխանատվություն ստանձնել տնտեսական հեռանկարի համար, եթե չունի վստահություն իշխանության հեռանկարի հարցում:

Այդպիսով, Հայաստանը ներկայումս մի վիճակում է, երբ Սերժ Սարգսյանը պատրաստվում է պատասխանատվությունը թողնել Կարեն Կարապետյանի վրա՝ տնտեսական բեկման բացակայությունը դիտարկելով որպես նրա անարդյունավետության հետեւանք, իսկ Կարեն Կարապետյանն էլ, հակառակը, փորձում է ցույց տալ, որ Սերժ Սարգսյանի քաղաքական աջակցությունն է անբավարար, դրա համար էլ ավելի շուտ համակարգն է առաջ տանում իր շահերը, քան Կարապետյանը իր քաղաքականությունը:

Ճշմարտությունն, իհարկե, այս դեպքում մեջտեղում է, կամ բոլորովին Սարգսյան-Կարապետյան տիրույթում չէ: Գործնականում նույնն էր պատճառը նաեւ Սարգսյան-Աբրահամյան հարթությունում՝ լուծված չէր իշխանության հարցը, հետևաբար չէր կարող գոյություն ունենալ տնտեսական քաղաքականություն:

Կա տնտեսական պատերազմ իշխող համակարգի ներսում, որն, իհարկե, ընթանում է ոչ բացահայտ, ոչ բառի ամենաուղիղ իմաստով, սակայն հենց դրա տրամաբանությամբ: Պատերազմ տնտեսական ռեսուրսների համար, քանի որ դրանք են նաև կանխորոշելու իշխանության հարցը: Պարզապես այդ պատերազմի առանձնահատկությունն այն է, որ առավել մեծ կորուստ ունենում են ոչ թե մասնակիցները, այլ հասարակությունը և պետությունը: Մասնակիցները, թերևս, կորուստ չեն էլ ունենում, նրանք պարզապես կա՛մ ավելացնում են ունեցածը, կա՛մ ամենավատ դեպքում՝ պահպանում եղածը»:

Մանրամասները՝ «Ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում: