Մի քանի դիտարկում` Մանչեսթերում տեղի ունեցած ահաբեկչության վերաբերյալ

Մայիսի 22-ին մահապարտ ահաբեկչի մասնակցությամբ ահաբեկչական գործողություն է տեղի ունեցել Մեծ Բրիտանիայի Մանչեսթեր քաղաքի Manchester Arena մարզահամերգային համալիրում՝ ամերիկացի 23-ամյա երգչուհի Արիանա Գրանդեի համերգից հետո. բռնարարքի հետևանքով զոհվել է 22, վիրավորվել շուրջ 6 տասնյակ մարդ՝ հիմնականում երիտասարդներ, նաև երեխաներ:

Ի դեպ, Մեծ Բրիտանիայում տեղի ունեցած այս գործողությունն արդեն երկրորդն է ընթացիկ տարվա կտրվածքով. նախորդը ճիշտ երկու ամիս առաջ էր՝ մարտի 22-ին, Լոնդոնում՝ ավտոմեքենայով իրականացված վրաերթի եղանակով: Երկու հարձակումների պատասխանատվությունն էլ ստանձնել է «Իսլամական պետություն»(ԻՊ) ահաբեկչական խմբավորումը:

Մանչեսթերում տեղի ունեցած ահաբեկչական հարձակման առանձնահատկությունների առնչությամբ կարելի է ներկայացնել հետևյալ ընդհանրական դիտարկումները:

1. Շատ գրագետ կերպով կազմակերպված բռնարարքի իրականացման հարցում բավական մեծ է բրիտանական անվտանգային ծառայությունների գործողություններում արձանագրված թերացումների չափաբաժինը: Հարձակման ժամը և վայրը՝ համերգի ավարտից անմիջապես հետո, մարզահամալիրի նախասրահներից մեկի ելքային հատվածում, հավաստում են, որ փաստացի մահապարտ-ահաբեկիչը պայթուցիկ սարքը կարողացել է մտցնել կառույցի տարածք:

Առհասարակ պետք է փաստել, որ պետական, նաև հանրային նշանակության օբյեկտներում, հասարակական զանգվածային միջոցառումների ընթացքում նման բռնարարքների իրականացումը հնարավոր է դառնում մեծամասամբ անվտանգային ծառայությունների պարտականություններում տեղ գտած թերացումների հետևանքով. նույն տրամաբանության մեջ են նաև 2016թ. Բրյուսելի միջազգային օդանավակայանում, ֆրանսիական Նիս քաղաքում տեղի ունեցած ահաբեկչությունները:

2. Բրիտանական իշխանությունները, զբաղված լինելով ներքաղաքական կարևոր գործընթացներով (Brexit, դրա հետ կապված՝ լուրջ տարաձայնությունները ԵՄ-ի հետ, առաջիկայում տեղի ունենալիք խորհրդարանական ընտրությունները)՝ կարծես երկրորդական պլան են մղել ինչպես ողջ աշխարհում, այնպես էլ նաև Մեծ Բրիտանիայում առկա ահաբեկչական աննախադեպ սպառնալիքը՝ շատ արագ մոռանալով ընդամենը 2 ամիս առաջ մայրաքաղաքում տեղի ունեցած հարձակումը:

3. Թեպետ ահաբեկչության պատասխանատվությունը ստանձնեց ԻՊ-ը (բրիտանական իշխանությունները դեռևս չեն հաստատել այս վարկածը), այնուամենայնիվ, պետք է փաստել, որ այս խմբավորումը, ինչպես նաև Լոնդոնում էր, բռնարարքի անմիջական կազմակերպման հետ կապ չունի. այն իրականացնողն ընդամենը ծայրահեղական կառույցի գաղափարները կիսող անհատ է, որի գործողության մոտիվացիայի ուսումնասիրությունն առանձին ուսումնասիրության թեմա է:

Այս իրողության ընդգծումը չափազանց կարևոր է ներկայում առկա ահաբեկչական սպառնալիքի դեմ պայքարի ուղղությունները հստակեցնելու տեսանկյունից: Եվրոպայում ԻՊ-ի կողմից ուղղակիորեն նախաձեռնված վերջին ահաբեկչությունը ս.թ. ապրիլի 20-ին Փարիզի Ելիսեյան դաշտերում ոստիկանության աշխատակիցների դեմ իրականացված հարձակումն էր, որի պատասխանատվությունը կառույցը ստանձնեց անմիջապես և ահաբեկչի անունը ներառող հայտարարությամբ:

4. Ինչպես Եվրոպայի տարածքում տեղ գտած վերջին մի քանի ահաբեկչական հարձակումների պարագայում, այս դեպքում ևս առանձին երկրների իշխանությունները որդեգրել են բավական գրագետ ընդհանուր գործելաոճ՝ մինչև հետքաննության նախնական փուլի ավարտն իրենց տրամադրության տակ եղած տեղեկատվությունը պահում են հույժ գաղտնի, ինչն, ինչպես իրավական, այնպես էլ հոգեբանական տեսանկյունից բավական կարևոր է հասարակության շրջանում խուճապը մեղմելու և ահաբեկչական խմբավորումների քարոզչական գործունեությանը չնպաստելու տեսանկյունից (այս գործելաոճն ակնհայտ հաջողություն արձանագրեց հատկապես Ս.Պետերբուրգի և Ստոկհոլմի ահաբեկչությունների պարագայում):

5. Չնայած բնօրրանում՝ Իրաքում և Սիրիայում կրող պարտություններին և ԻՊ-ի հեղինակության նվազմանը, այսօրինակ գործողությունները միանշանակորեն իրենց ազդեցությունն են ունենալու հատկապես արևմտյան երկրներում իսլամական ծայրահեղ արմատական հոսանքների աշխուժացման գործում:

6. Արևմտյան պետությունների իշխանությունները պետք է որևէ կերպ չթուլացնեն զգոնությունը և առավել աչալուրջ գտնվեն սեփական հասարակություններում բավական բյուրեղացած գործընթացների նկատմամբ: Հերթական անգամ օրակարգային է դառնում մի կողմից առավել թիրախային և նպատակաուղղված քարոզչական, հոգեբանական, սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության ամրագրումը, անվտանգային անհետաձգելի գործողությունները սեփական երկրների ներսում, մյուս կողմից՝ շատ ավելի անկողմնակալ, իրական ու առարկայական հակաահաբեկչական պայքարը Մերձավոր Արևելքում:

Արմեն Պետրոսյան. Ֆեյսբուք