ՀՀ քաղաքացին իրեն չի համարում իշխանափոխության իրական շահառուն

Օրինաչափություն. եթե գյուղացիները դուրս եկան փողոց ու փակեցին ճանապարհները, ուրեմն իրենց բարձրացրած խնդիրն անպայման լուծում է գտնում: Փաստորեն, գյուղացիները «ռեժիմը տապալելու», «թալանչիներին հեռացնելու», «երկիրը փրկելու» համար փողոց դուրս չեն գալիս, ճանապարհ չեն փակում, բայց «բանկի տոկոսի» սառեցման կամ կարկտահարության վնասի փոխհատուցման համար կանանցով, երեխաներով, տարեցներով ամբողջ մարզկենտրոնի ճանապարհը պատրաստ են օրերով փակ պահել: Ընդ որում, ոստիկանությունը նույնիսկ ռիսկ չի անի հարցը ուժով լուծել: Ինչո՞ւ: Որովհետև այս դեպքում ոտքի է կանգնում խնդրի իրական շահառուն, ով պատրաստ է ամեն քայլի, միայն թե իր խնդիրը լուծում գտնի:

Անցած կես ամսվա ընթացքում փորձել եմ գտնել միայն մեկ հարցի պատասխանը. ինչո՞ւ հրապարակում քաղաքացիների կրիտիկական զանգված չի հավաքվում, հանրապետության տարբեր հատվածներում խռովության օջախներ չեն ծագում, ինչո՞ւ ես, իմ հարևանը դուրս չենք գալիս փողոց, կամ պարզ ասած` ինչո՞ւ «ժողովուրդը ոտքի չի կանգնում»: Պատասխանը...

ՀՀ քաղաքացին իրեն չի համարում իշխանափոխության իրական շահառուն: ՀՀ քաղաքացին ոչ մի համոզմունք, ոչ մի երաշխիք չունի, որ իր շատ կոնկրետ խնդիրը կլուծվի, եթե իշխանության վերնախավում A անձին փոխարինի B անձը: Քաղաքացին համոզված է, որ ով էլ գա իշխանության, միևնույնն է` իր խնդիրը չի լուծվի, որովհետև հավակնորդ B անձի կողմից իր խնդիրը երբևէ չի ձևակերպվել և չի բարձրաձայնվել: Ուրեմն էլ հանուն ինչի՞ քաղաքացին կամ քաղաքացիների խումբը պետք է ոստիկանության ու տեղական վարչական ապարատի հետ բախման գնա, վտանգի իր աշխատանքը, ունեցվածքը, երբեմն էլ` առողջությունն ու կյանքը: Որ A-ին փոխարինի B՞-ն, թե՞ որ «ազգը փրկվի չարիքի իշխանությունից»:

Անսովոր կթվա, բայց հենց իրենց իրավունքի և շահի պաշտպանության համար ինքնակազմակերպված և ոտքի ելած գյուղացիներն են Հայաստանում քաղաքացիական հասարակության դեռևս միակ իրական ներկայացուցիչները: Գերմաներենում կա հատուկ բառ` «Bürgerschaft», որն ինքնակազմակերպված քաղաքացիների ամբողջություն է նշանակում` «Քաղաքացիական հասարակություն»: Ցավոք, մենք դեռևս «Gemeinschaft-Gesellschaft»` «համայնք-հասարակություն» մակարդակից այն կողմ չենք անցել:
Քաղաքացիների ինքնակազմակերպման, իշխանությանը սեփական կամքը թելադրելու գրավականը առաջնորդների առկայությունը չէ:

Խնդիրը քաղաքացիների պահանջների ձևակերպման և պահանջները ձևակերպողի բացակայությունն է։ Մեզ իկոնացված, սրբացված լիդերներ բացարձակապես պետք չեն: Վերջին 20 տարում անխտիր բոլոր շարժումները տապալվել են միայն ու միայն իկոնացված լիդերների պատճառով, իշխանափոխության բոլոր փորձերը (բացի պալատական հեղաշրջումից) ձախողվել են «անսխալական» լիդերների անվճռականության կամ իշխանությանը կուլ գնալու հետևանքով: Նա, ում կհաջողվի հնարավորինս հստակ ձևակերպել որոշակի խմբերի կոնկրետ խնդիրները և գծագրել այդ խնդիրների լուծման ճանապարհացույցը, նա էլ կդառնա շահառու խմբերի առաջնորդն ու շահերի ներկայացուցիչը։ Սա դասական պարլամենտարիզմն է, այս ճանապարհով է հնարավոր կառուցել արդյունավետ խորհրդարան և կառավարություն:

Եվ ուրեմն, եթե հարթակում կանգնածները ցանկանում են ունենալ քաղաքացիների աջակցությունը, ցանկանում են, որ քաղաքացիները դուրս գան փողոց ու պայքարեն հանուն կամ ընդդեմ ինչ-որ բանի, ուրեմն պետք է ձևակերպեն և ներկայացնեն քաղաքացիների որոշակի խմբի հստակ շահերը, այլ ոչ թե սեփական նկրտումները քողարկեն ազգափրկիչ գաղափարներով: Այդ խմբերը կլինեն աշխատավորները, թոշակառուները, կլինեն փոքր-միջին ձեռնարկատերերը, կլինեն գյուղատնտեսները թե այլոք` բացարձակապես էական չէ: Կարևոր է, որ քաղաքական հայտ ներկայացնողը պաշտպանի իրական քաղաքացիների իրական շահերը, և հենց այդ իրական քաղաքացիներն էլ պատրաստ կլինեն պայքարի արդեն հանուն իրենց շահի սպասարկման, այլ ոչ թե ինչ-որ անորոշ, ինքնանպատակ իշխանափոխության:

Իշխող ՀՀԿ-ի առավելությունը քաղաքական մյուս ուժերի նկատմամբ հենց դրանում է: Այնտեղ հավաքվել են մարդիկ, ովքեր այդ կառույցի միջոցով պայքարում են իրենց սեփական շահերի համար` անկախ նրանից, թե այդ շահերը նպաստում կամ վնասում են պետությանը: Ի տարբերություն դասական կուսակցությունների` ՀՀԿ-ն չի ներկայացնում իրեն ձայն տված քաղաքացիների շահերը, այլ պաշտպանում է կուսակցությանը անդամագրվածների մի մասի շահերը: Մյուս կուսակցությունները ևս չեն ներկայացնում և ոչ մի իրական խմբի շահ, այդ պատճառով էլ մնում են բոբիկ` առանց քաղաքացիների աջակցության:

Անձնական մասով.
Չկա որևէ անհատ գործիչ, գործիչների որևէ ֆորմալ խումբ, որոնք կներկայացնեն, կպաշտպանեն առնվազն իմ համայնքի կամ օրինակ` Գառնի համայնքի շատ կոնկրետ խնդիրներն ու շահերը։ Ուրեմն ինչո՞ւ ես կամ իմ հարևանները պետք է հիմա դուրս գանք փողոց, մեջք մեջքի տանք ու փակենք ճանապարհները՝ պահանջելով իշխանափոխություն։

Իմ և իմ հարևանի խնդիրը գործող իշխանությունը չէ, իշխանությունը զբաղեցնող կամ բռնազավթած (ըստ ճաշակի) անձը չէ։ Իմ ու իմ հարևանի խնդիրը շատ ավելի կոնկրետ ու հստակ է․ ինձ համար խնդիր է, որ բանակի այսինչ վարչության այսինչ ղեկավարը ջերմային տեսախցիկներ գնելու համար նախատեսված գումարը չգողանա, որովհետև իմ ազգականը հիմա ծառայում է որպես հետախույզ։ Իսկ ջերմային տեսախցիկը խիստ կարևոր է, թե ազգականիս կյանքի անվտանգության և թե ծառայության արդյունավետության համար։ Իմ հարևանի համար խնդիր է, որ տանկերի համար նախատեսված վառելիքն այսինչ ստորաբաժանման կոնկրետ հրամանատարը չգողանա, որովհետև այդ վառելիքի առկայությունից է կախված նրա որդու կյանքը, ով այդ ստորաբաժանումում ծառայում է որպես տանկիստ։ Մենք ունենք նաև բազմաթիվ այլ, առավել մանր խնդիրներ` հարկային ծանրաբեռնվածություն, կոմունիկացիոն խնդիրներ և այլն և այլն, որոնք ևս ձևակերպված և բարձրաձայնված չեն որևէ մեկի կողմից:

Քաղաքական ակտորներից ոչ ոք երբևէ ցույց չի տվել որևէ ծրագիր, մեխանիզմ որով հնարավոր կլինի լուծել նշված խնդիրները, չի երաշխավորել, որ իշխանափոխությունից հետո, երբ մեկ այլ անձ կնստի ղեկավարի աթոռին, իմ և իմ հարևանի շատ կոնկրետ խնդիրները կլուծվեն։ Ասածս ամենևին այն չէ, թե իբր «գործող իշխանությունները վատն են, բայց նրանցից լավը դեռ չկա»: Ես պարզապես հավատացած չեմ, որ B-ի օրոք իմ խնդիրները կլուծվեն: Այդ պատճառով ես փողոցում չեմ:

Գոռ Ծառուկյան. ֆեյսբուք: