Արդյո՞ք գայլերը կարող են լինել անվտանգ և ինչպե՞ս կարգավորել գայլ-հասարակություն կապը

Այսօր  Էկոլոգիական դաշինքի   համակարգող, «Թռչնասերների կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ  Սիլվա Ադամյանը, Հայաստանի Օրհուս  կենտրոնների  տեղեկատվության պատասխանատու  Մարի Չաքրյանը  և բնասեր  Արմեն Մարտիրոսյանը լրագրողներին ներկայացրին   գայլ-հասարակություն կապի մասին:

Գայլը գրեթե բոլորի  մոտ  տպավորված է որպես  գիշատիչ  կենդանի, և միտված է վնաս հասցնել մարդուն  և նրա ունեցվածքին: Բանախոսներն իրենց խոսքում հակառակը պնդեցին, իսկ Արմեն  Մարտիրոսյանը կիսվեց իր փորձով: Արմեն Մարտիրոսյանը, ով  շներ վարժեցնող է մասնագիտությամբ,1980 թվականից նաև գայլերի հետ է «լեզու գտել»: Նա վստահեցնում է, որ  գայլը   մարդուց խելացի է, սկզբունքային, հավատարիմ  իր օրենքներին: Արմեն  Մարտիրոսյանը 7-8 տարեկանում   կենդանաբանական այգում զբոսնելիս, պատահաբար հայտնվել գայլի վանդակում:  Գայլը կարծես վտանգ չզգալով նրանից, հասկացել է իրեն և անգամ ձեռքով շոյել:  Այդ ժամանակ  7-8 տարեկան երեխան գիտակցելով, որ գայլն իրեն վանդակում այնքան էլ լավ չի զգում, նրան   խոստանում ազատել:  Վարժեցնողն ասաց, որ   եթե գայլին խոստում ես տալիս, պետք է կատարես, քանի որ նա միշտ հիշելու և  սպասելու է դրան:

Գայլի մասին իր փորձն ու պատմություն առավել մանրամասն   ներկայացված է «Դունայն ու նրա ոհմակը» գրքում, որը դեռևս Հայաստանում չկա: Մի քանի օրինակ տպվել է միայն Ռուսաստանում:

«Երբ գայլն արդեն ձագեր է ունենում, ինչպես  և մարդն է ընտանիք կազմում,  սկսում է կեր գտնել նրանց համար: Եվ քանի որ մարդիկ ոչնչացնում են  գայլերի համար նախատեսված որսը՝ գայլերը  սկսում եմ մտնել գյուղեր, և իրեն որսը գտնում են անասնագոմերում: Գայլը որսում այն, ինչը ուտելու է, իսկ մարդու միս գայլը չի ուտում՝ ուստի նա երբեք  մարդուն չի որսում: 

Մարտիրոսյանի   խոսքով՝  կրակելը հարցի լուծում չէ: Գայլերին պետք չէ ոչնչացնել, քանի որ նրանք պետք են հասարակությանը, նրանց պարզապես պետք է հասկանալ: Ասում է՝ գայլն իր համար ուսուցիչ է եղել, նրանից շատ բան կարելի է սովորել:

 Operativ.am-ի թղթակցի այն հարցին , թե ինչպես կարելի է առանց գայլին վնասելու պաշտպանվել  նրանցից, վարժեցնողն  ասաց. «Գայլը միշտ նկատում է իր ճանապարհին հայտնված մարդուն, սակայն շրջանցում է նրանց, իսկ մարդիկ նկատելուն պես ագրեսիվ են դառնում խուճապի մատնվում, մինչդեռ հարկավոր է պարզապես անտարբեր անցնել:

Բանախոսները  նշեցին, որ  գայլերն  իրենց վեր են դասում մարդկանցից: Նրանք անգամ շան հետ ընդհանրություններ քիչ  ունեն: Նրանք հպարտ են, շան նման չեն կաշառվում:

Արմեն  Մարտիրոսյանը գայլերի հետ շփվել է  սարերում, այնտեղ, որտեղ նրանք ապրում են: Նա ասում է, որ հնարավոր չէ գայլին վարժեցնել սահմանափակ տարածության մեջ: Մարդը եթե նրա տարածքում է, ուրեմն իր թշնամին է: Նրա խոսքով որքան էլ լեզու գտնեն, գայլը երբեք մարդու հետ չի ընկերանում:

Կարինե Գևորգան