Ի՞նչ կարևորություն ունի ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունը ընտրողների համար․ հարցազրույց պրոֆեսոր Սթիվեն Գրինի հետ

ԱՄՆ նախագահի ընտրության, նախընտրական տրամադրությունների մասին «Լուրերը» զրուցել է Հյուսիսային Կարոլինայի համալսարանի քաղաքագիտության պրոֆեսոր Սթիվեն Գրինի հետ։

- Պարո՛ն Գրին, ինչպե՞ս եք գնահատում նախընտրական իրավիճակն ԱՄՆ-ում։

- Կարծում եմ՝ ստեղծված իրավիճակը կարելի է բնորոշել որպես «չուսումնասիրված տարածք»։ Մենք երբեք նման իրավիճակ չենք ունեցել։ Դոնալդ Թրամփը պարտվելով 2020-ին՝ սկսեց կեղծիքներ տարածել․ նման բան երբեք չենք տեսել։ Երբեք չենք տեսել նաև նախագահի այնպիսի տարեց թեկնածու, ինչպիսին Ջո Բայդենն է։ Այս ամենը բավական բարդացնում է ցանկացած կանխատեսում։

Որպես կանոն, այն նախագահը, որի օրոք տնտեսությունը ուժեղ է, հաջողությամբ վերընտրվում է։ Բայդենի օրոք տնտեսությունը լավ վիճակում է, սակայն բնակչության ակնկալիքներն ավելին են։

Մյուս կողմից՝ Թրամփը շատ առումներով բավական «ինքնատիպ» գործիչ է, ինչը ևս բարդացնում է կանխատեսումները։

Հարցումները ցույց են տալիս, որ այս պահին Թրամփը մի փոքր առաջ է Բայդենից, սակայն դա դեռ չի նշանակում, որ պատկերը չի կարող փոխվել։ Այս պատկերը շատերի համար շոկային է՝ հաշվի առնելով 2021 թվականի հունվարին Թրամփի կողմնակիցների կողմից Կապիտոլիումի շենքի վրա հարձակումը։

- Որո՞նք են այն գլխավոր հարցերը, որ հուզում են ամերիկացի ընտրողներին։

- Այս ընտրություններում կարևոր թեմա է դարձել միգրացիան։ Սահմանային ճգնաժամի թեման չափից շատ է բարձրաձայնվում։ Անգամ եթե Հյուսիսային Կարոլինայում բնակվող քաղաքացուն հարցնենք, թե ինչ խնդիր է տեսնում, վստահաբար կնշի սահմանային ճգնաժամը, թեև իրականում նրա կյանքի վրա դրա հետևանքները տեսանելի չեն։ Իրավիճակն, իհարկե, այլ է հարավային նահանգներում։

Մյուս հարցը ինֆլյացիան և տնտեսությունն է։ Մարդիկ լավ չեն պատկերացնում, որ գնաճը նվազումը չի նշանակում, որ կունենանք նախկին գները, դա պարզապես կնշանակի, որ գները համեմատաբար դանդաղ կաճեն։

Կարծում եմ սրանք են գլխավոր երկու թեմաները, որոնք ազդում են ընտրողների վրա։ Եվ, իհարկե, կարևոր է նաև երկու գլխավոր թեկնածուների կերպարների խնդիրը։ Կան լեգիտիմ մտահոգություններ Ջո Բայդենի տարիքի հետ կապված։ Շատերը, անգամ եթե անգամ դժգոհություն չունեն նրա քաղաքականության հետ կապված, միշտ նշում են՝ «բայց նա ծեր է»։ Իհարկե, հանրապետականները ևս օգտագործում են նրա տարիքը՝ Բայդենին վատ լույսի ներքո ներկայացնելու համար։

ԱՄՆ-ում մարդկանց շատ են մտահոգում նաև Դոնալդ Թրամփի ավտորիտար հակումները և տարբեր հարցերի հետ կապված ոչ ժողովրդավարական մոտեցումները։ Կարծում եմ՝ սրանք են այս ընտրությունների հետ կապված գլխավոր հարցերը։

- Ինչպե՞ս են արտաքին քաղաքականության ոլորտում թեկնածուների մոտեցումներն ազդում ամերիկյան ընտրական գործընթացների վրա։

- Կապ չունի՝ ինչ են ասում նախագահի թեկնածուներն արտաքին քաղաքականության ոլորտում, ընտրողների համար դա միևնույն է։ Իհարկե, դա կարևոր է, սակայն առաջնահերթություն չէ ԱՄՆ քաղաքացիների համար։

Հանրապետականներն Ուկրաինայում պատերազմը չեն համարում մարտահրավեր ԱՄՆ շահերի համար, ինչը կարծում եմ՝ սխալ է։ Միևնույն ժամանակ Գազայում իրավիճակի հետ կապված թեև մեծամասնությունն անտարբեր է, կա փոքրամասնություն, որը մտահոգված է։

Դեմոկրատների ձախակողմյան շրջանակները համերաշխություն են հայտնում պաղեստինցիներին, սակայն այդ կուսակցությունն ավանդաբար եղել է ամերիկացի հրեաների նախընտրած կուսակցությունը։ Այս բարդ իրավիճակում Դեմոկրատական կուսակցությունը պարզապես նախընտրում է դիրքորոշում չհայտնել, քանի որ անկախ որոշումից՝ կուսակցության համակիրների և անդամների մի մասը դժգոհ կմնա։ Կարծում եմ՝ նոյեմբերին Պաղեստինին աջակցող դեմոկրատների մեծ մասը պարզապես կնախընտրի մնալ տանը և չգնալ ընտրատեղամաս։ Դա խնդիր է Բայդենի համար, քանի որ իր ակտիվ ընտրազանգվածի մի մասը դժգոհ է։

- ԱՄՆ-ում շատերին է անհանգստացնում քաղաքական բևեռացման խնդիրը։ Ինչպե՞ս է այդ խնդիրն արտահայտվում։

- Այո, քաղաքական բևեռացումը բավական լուրջ խնդիր է ԱՄՆ-ի համար։ Կարծում եմ՝ այն ոչ թե գաղափարական նյութ ունի, այլ հիմնված է զուտ ատելության վրա։ Շատ հանրապետականներ և դեմոկրատներ միմյանց համարում են ոչ թե մրցակից, այլ թշնամի։ Սա թունավոր միջավայր է ստեղծում ժողովրդավարության համար։ Կարծում եմ, որ Թրամփը և որոշ ձախակողմյան շրջանակներ խրախուսում են դա։ Ինչպե՞ս հաղթահարել դա՝ ոչ-ոք պատասխան չունի։

Դոնալդ Թրամփը տոքսիկ կերպար է, և նա բացառիկ դերակատարում է ունեցել քաղաքական բևեռացումը նման աստիճանի հասցնելու գործում։ Անգամ եթե Թրամփը հեռանա քաղաքական դաշտից, այդ խնդիրը դեռ երկար կպահպանվի։

- Պրոֆեսո՛ր, Թրամփի վերընտրվելու դեպքում ի՞նչ փոփոխություններ կարելի է ակնկալել։

Կառավարման առաջին շրջանում Թրամփն առանցքային ուղղություններում իր խորհրդականներ նշանակեց բանիմաց և փորձառու մարդկանց, որոնք կարողանում էին զսպել նրա բնազդները։

Այս անգամ, սակայն, ամենայն հավանականությամբ, նա նման նշանակումներ չի կատարի և կառաջնորդվի միայն հավատարմության գործոնով։

Այս պահին Թրամփն առաջատար է, սակայն կարծում եմ, որ ընտրարշավի ընթացքում նա կկորցնի իր աջակիցների մի մասին։ Թրամփի թերություններն ավելի շատ են, քան Բայդենինը։ Կարծում եմ՝ նախընտրական արշավի ընթացքում դեմոկրատները կփորձեն ընտրողներին հիշեցնել Թրամփի կառավարման ընթացքում եղած բոլոր բացասական երևույթները։