Հարցազրույց` լեգենդ, հերոս Դուշման Վարդանի քրոջ հետ

«Հայ ասելով՝ ես հասկանում եմ եղեռն, պայքար, տառապանք ու վերակենդանացում?»:
Դուշման Վարդան Ստեփանյան
-Թույլ տվեք արտահայտել խոր ակնածանքս Ձեր ծնողների հանդեպ ու խոնարհումս, որ նվիրյալ ՀԱՅԵՐ են ծնել հայ ազգի համար:
Ի՞նչն է պակասում այօրվա «հային» Հայ լինելու համար:
-Լիլիթ ջան, մենք մարդիկ ենք, որոնք պարզ, անկեղծ ու շիտակ սիրով սիրում են այն երկիրը, որը համարում են հայրենիք: Մեր ծնողները մեզ պարզապես սիրել են, ու սիրելու կարողությունը ժառանգել ենք նրանցից: Մայրս այսօր էլ անտարբեր չի անցնում հղի կնոջ, բարուրի երեխայի, ընդհանրապես երեխաների կողքով: Երբ հղի կանայք ու շատ երեխաներ է տեսնում, ուրախանում է, որովհետև ապագա է տեսնում:
Այսօր էլ Հայը հայ է: Այո, կան հայեր, որ մոլորվել են տեսակի փնտրտուքի ճանապարհին: Ոչինչ, մի օր ամեն ինչ իր տեղը կընկնի: Բոլոր ժամանակներում այս խնդիրը եղել է: Ամեն դեպքում յուրաքանչյուրի մեջ գենը գլուխ կբարձրացնի: Ու ես համոզված եմ , որ Հայ գենը զորավոր է: Ոչինչն էլ չի պակասում, ժամանակներն են անորոշ: Ամբողջ աշխարհն է փակուղի մտել:
-Ձեր մասնագիտության բերումով-շնորհիվ դուք աշխատում եք երեխաների հետ, արդյո՞ք ունենք վաղվա հերոս:
-Յուրաքանչյուր երեխայի մեջ էլ կա հերոսը. ասպարեզ է պետք, զարգացնել է պետք այդ հերոսին:Եվ հետո մարդը միայն պատերազմի դաշտում չի հերոսանում: Ինձ համար յուրաքանչյուր մարդ, ով ընդունակ է անձնազոհության, ով ոգեղենը գերադասում է նյութականից, իր Եսը ստորադասում է Մենքին, նա հերոս է:
-Մանկավարժներն ավելի քան խորաթափանց են շրջապատող աշխարհի ընկալումներում, եթե մի փոքր խորհեք թափանցելու պես, ապա ի՞նչ կասեր Դուշման Վարդան Ստեփանյանը ' տեսնելով այս Հայաստանը:
-Համոզված եմ, որ կասեր՝ այսօրվա երիտասարդը զարգացած է, գրագետ ու համարձակ: Չպետք է վախենալ դժվարություններից, վաղը հաստատ ավելի լավ է լինելու: Պահել ու պահպանել է պետք Հայաստանը: Պետություն ունենք, բայց պետական մտածողություն չունենք: Վարդանը կասի՝ Ամեն մեկդ ձեր գործով զբաղվեք, եթե ուզում եք Հայաստան ունենալ:
-«Այնպես պետք է դաստիարակել երեխաներին, որ գիտակցեն՝ քարի մեջ արյուն չկա» Դուշման Վարդան Ստեփանյան :
Ո՞րն է այդ դաստիարակության գաղտնիքը, ինչպես-ը:
-Այսինքն՝ համարձակ լինելու մասին է խոսքը: Վարդանը գտնում էր, որ մենք մեր երեխաներին խեղճ ենք մեծացնում:
Վարդանը ասում էր, որ երեխան պետք է լինի համարձակ, ուժեղ, բայց ոչ ագրեսիվ ու դաժան: Նա գիտեր ուժեղ ու վեհանձն լինելու զորությունը: Հիմա ծնողները երեխաներին դարձնում են ագրեսիվ ու դաժան: Դրան նպաստում է նաև հեռուստատեսությունը: Պետք է հասկանալ, որ մեզ ֆիզիկապես ու հոգեպես առողջ սերունդ է պետք: Իսկ երեխային կրթելու համար պետք է կրթված ու զարգացած լինել: Անցել են ժամանակները, երբ աշակերտը անվերապահորեն հավատում էր ուսուցչին: Ուսուցիչը պետք է կարողանա երեխայի հետ ազնիվ լինել: Այսինքն՝ բարոյական, հոգևոր արժեքներ կրողը լինի, որ կարողանա փոխանցել:
-Այսօրվա աշակերտի ծնողի արժեհամակրգը որքանո՞վ է բնորոշ Հային' մինչ ուսուցչի աշխատանքը-ջանքը:
-Սոցիալական ծանր պայմանները ծնողի առաջ հացի խնդիր լուծելու հրամայականն են դրել: Լինում են դեպքեր, երբ ծնողից պետք է սկսել: Կան նաև այնպիսի ծնողներ, որոնցից շատ բան կարելի է սովորել, դասեր քաղել:
-Հայակերպ ու Հայ ծնվո՞ւմ են, թե կարելի է նաև դաստիարակել այդ:
-Միջավայրը և դաստիարակությունը մեծ նշանակություն ունեն անհատի ձևավորման գործում, սակայն նվիրյալները այդպիսին ծնվում են, որովհետև նրանք կարողանում են հաղթահարել մարդկային թուլությունները:
-Որպես' Հայուհի, որպես' Մայր, որպես' ուսուցչուհի, ի՞նչ խորհուրդ կտաք ուսուցիչներին:
-Որպես հայուհի ես իմ երեխաներին փորձել եմ իրենց տեսակը սիրելի դարձնել, այսինքն՝ հպարտանալ հայ լինելով, որպես մայր միշտ փորձում եմ բարոյական ու հոգևոր արժեքները գերակա դարձնել նրանց կյանքում, որպես ուսուցչուհի վարվում եմ աշակերտներիս հետ այնպես, ինչպես ուզում եմ ՝իմ երեխաների հետ վարվեն: Ուսուցիչը պետք է սիրի իր մասնագիտությունը: Պետք է պարզապես սիրել երեխային ու հաշվի նստել նրա հետ: Ուսուցիչը պետք է լինի հոգեբան, որպեսզի հասկանա երեխայի հոգու յուրաքանչյուր թրթիռ, ու նրան առաջնորդի դեպի բարին, գեղեցիկը, լուսավորը:
-Պարենք Հայերեն, Խոսենք Հայերեն, Ապրենք Հայորեն, ինչպե՞ս ցույց տալ դեպի այս ճանապարհը տանող լույսը:
-Սեփական օրինակով պետք է ցույց տալ: Ես սովորում եմ պարել հայերեն, շնորհակալ եմ սովորեցնողներին ու ոգևորողներին, աշխատում եմ շատերի հետ խոսել մաքուր, աստվածային, հոգիներ բուժող, վերքեր ապաքինող, կամքը զորացնող հայերենով, ապրում եմ Հանուն ու Համար կապերն իմաստավորելով: Արդյունքում ստացվում է ապրել հայորեն:
-Ո՞րն է Հայու Ոգին, ինչ մտորումներ ուներ այս մասին Ձեր եղբայրը' հերոսը' Դուշման Վարդան Ստեփանյանը:
-Այս հարցի պատասխանը կգտնեք եղբորս շարադրություններում, որոնք նա գրել է դեռ դպրոցական տարիքում: «Հայ ասելով՝ ես հասկանում եմ եղեռն, պայքար, տառապանք ու վերակենդանացում»,- գրել է Վարդանը իր շարադրություններից մեկում: Հավերժ է հայի ընթացքը այս երկրագնդի վրա, որովհետև անպարտելի է Հայու Ոգին:
-Ո՞ր հերոսն էր ապրում, դեռ կենդանության օրոք Լեգենդ, Դուշման Վարդանի հոգում:
-Վարդանի համար հերոս էր Գարեգին Նժդեհը, որովհետև նա երբեք, ոչ մի պարագայում երես չթեքեց հայրենիքից:
-Ո՞րն էր հերոսի խրատն իր ընկերներին: Ինչպի՞սի ընկեր էր նա:
-Այս հարցը ուղղեք ընկերներին: Ես կարող եմ խոսել Վարդան եղբոր մասին:
-Խնդրեմ... խոսեք Վարդան եղբոր մասին:
Սա թեմա է, որը կարող է մի ամբողջ գրքի նյութ լինել: Ես ու Վարդանը միասին ենք մեծացել: Նա իմ մանկության ընկերն է եղել: Միշտ միասին էինք: Հետո ծնվեց փոքր եղբայրս՝ Տիգրանը: Ես ու Վարդանը յուրահատուկ քնքշանքով ու սիրով ենք վերաբերվել Տիգրանին: Ու հիմա ես դատապարտված եմ Տիգրան եղբորս սիրելու իմ և Վարդան եղբորս փոխարեն: Վարդանը մեր տան ավագ զավակն է: Նա երկու տարի էր ընդամենը մեծ ինձնից, բայց ամենայն պատասխանատվությամբ էր վերաբերվում ինձ. օգնում էր դասերս պատրաստելիս, աջակցում էր բակում խաղալիս, որովհետև միշտ համարձակ խաղեր էինք խաղում: Վարդանի մասին իմ պատմածը ամբողջական կլինի, երբ լինեք տուն-թանգարան-գրադարանում:
-Անպայման նախատեսվում է այցելել թանգարան-գրադարան, ավելին' նաև ներկայացնել հանրությանը այդ հարստությունները:
«Ինչքան մենք ենք մեր ազգը սիրում, գոնե մի փոքր էլ ազգը մեզ սիրի»: Այս տողերում ի՞նչ մտավախություն է հայտնել կամ ի՞նչ է ցանկացել ասել Հերոսը:
-Ես կարծում եմ, որ ցանկացել է, որ հանուն իրենց պահենք այն, ինչի համար նրանք զոհաբերեցին իրենց կյանքը: Եվ այստեղ կգործի «Հանուն նրանց, կդառնա մեզ Համար» բանաձևը:
-Հուլիսի 3-ին լրանում է Դուշման Վարդանի մահվան 21-րդ տարելիցը, ինչ-որ միջոցառում նախատեսվո՞ւմ է:
-Հուլիսի 3-ին ընկերները, մտերիմները կլինեն Եռաբլուրում՝ հարգելու Վարդանի հիշատակը:
-Կոչ, որը կցանկանար հնչեցնել ԳԵՐՀԱՅԸ' Դուշման Վարդան Ստեփանյանը…. Իսկ ի՞նչ կհավելեք Դուք:
-«Ծուխ է ելնում երդիկից, ուրեմն ապրում է հայը, ծնում է ու մանկանը հայ դարձնում», գրել է Վարդանը «Իմ սիրած կինոնկարը» շարադրության մեջ: Սա այսօրվա համար կոչ կարող է լինել, որ հայ մարդը չլքի իր օջախը, հայ մեծահարուստը հասկանա,որ ինքը այդ հայով է հարուստ: Այս հողը, այս երկիրը լքել չի կարելի: «րանով է անմահ մեր ազգը: Նա ինչպես փյունիկ վեր է հառնում մոխիրներից, բազմապատկվում, ուժեղանում»,-իմ հավելումը տողեր են նույն շարադրությունից: Ես վստահ եմ, որ մեզ օգնելու են մեր մեծ Նահատակները, ու հավատում եմ Հոգու անմահությանը: Յուրաքանչյուրս պատասխանատու ենք նրանց՝Նահատակների առաջ: Եթե ոչ այսօր, ապա մի օր դա լինելու է: Այնպես պետք է ապրել, որ գլխիկոր չկանգնենք նրանց առաջ: Ահեղ է լինելու դատաստանը, երբ դատելու լինեն Մեծ Նահատակները:
-Հարց, որ չհնչեց… խնդրեմ…
-Ես պարզապես ավելացնեմ՝ ամեն ինչ լավ է լինելու:
-Անչափ շնորհակալ եմ այս հայրենասիրադաստիարակչական զրույցի, ոգեղեն հպարտությամբ հարստացնելու համար, Փառք մեր Հերոսներին, Նահատակներին... Թող բոլոր սերունդները, ի վերջո, գիտակցեն, որ այսօրվա իրենց ամեն խաղաղ առավոտը պարտք են Հերոսներին' հանձին Դուշման Վարդան Ստեփանյանի:
-Քեզ եմ շնորհակալ, Լիլիթ ջան: Տղաները արյուն են թափել, որ հայ երիտասարդը ապրի իր երկրում, իր հողի վրա: Ամեն անգամ ես խոսում եմ եղբորս հետ ու վստահեցնում, որ կա իր երազած սերունդը, իմ կողքին է ու իմ հպարտությունը: Այնպես որ քեզ ուժ և եռանդ եմ ցանկանում:
-Շնորհակալ եմ:
Հ. Գ. «Հարցազրույց»-ի հյուրն էր Լեգենդ, Հերոս Դուշման Վարդան Ստեփանյանի քույրը' Մանկավարժ-Հայուհի-Մայր' Արմինե Ստեփանյանը, որի հետ խոսելիս հավատում ես, որ իսկապես Արարատը մի օր մերն է լինելու և որ մեր դրոշը եռագույն է:
Հարցազրույցը վարեց' Լիլիթ Պետրոսը